Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Pisałam już o stylach uczenia się i naturalnych cechach charakteru, takich jak intro- czy ekstrawertyczność, ale ludzie różnią się nie tylko tym, jak szybko się uczą bądź w jaki sposób przetwarzają informacje. Różni nas także indywidualne, specyficzne „nastawienie” do otrzymywanych informacji. I tak Dawid Kolb1 wyróżnia cztery odrębne podejścia, za pomocą których działamy: 

•  teoretyczne
•  refleksyjne
•  aktywne 
• pragmatyczne

Te cztery różne schematy postępowania określają nasze preferencje w zakresie uczenia się, a każdy z nich ma zarówno wady, jak i zalety. 

• Podejście teoretyczne

Osoby o tym podejściu łatwo myślą w abstrakcyjny i logiczny sposób, bo lubią tworzyć i analizować modele i konstrukcje, które starają się stale udoskonalać, niemal do perfekcji. Chcą najpierw zrozumieć, aby następnie działać. W swym postępowaniu są obiektywni i racjonalni, nie cierpią bałaganu i emocjonalności w myśleniu. Chętnie używają skomplikowanego języka i biorą udział w ćwiczeniach, jeśli tylko znają ich cel. W naukę angażują głównie umysł i logikę. Do zalet podejścia teoretycznego można zaliczyć zdyscyplinowanie i konsekwentność, umiejętność analizy i syntezy oraz obiektywizm, do wad – normatywność w działaniu typu „powinien”, „należy”„trzeba” oraz złe znoszenie wieloznaczności czy niepewności, negowanie subiektywności. 

• Podejście refleksyjne

Osoby o takim stylu działania lubią osobiście „przetrawić” informacje. Wolą zdecydowanie więcej słuchać niż mówić, gdyż chcą dobrze wszystko przemyśleć, przez co nie włączają się spontanicznie do dyskusji. Często odwlekają podjęcie decyzji, ponieważ potrzebują czasu na zapo¬znanie się z nowymi informacjami. Lubią stawiać pytania pogłębiające zrozumienie problemu i wypowiadać się na dokładnie przemyślane tematy. W uczenie się angażują procesy myślenia, emocje a nawet intuicję. Wśród zalet podejścia refleksyjnego wymienić można staranność w formułowaniu wniosków, rozwagę, uważność słuchania, natomiast spośród wad – dystans i trzymanie się na uboczu, trudność w podejmowaniu decyzji, powolność i niechęć do ryzyka. 

• Podejście aktywne 

Osoby o takim podejściu najlepiej uczą się przez działanie, gdyż bardzo lubią eksperymenty, czyli w uczeniu się chcą doświadczać tego, czego się uczą, tak jak czynią to dzieci – angażując się całym sobą, w to, co robią. Osoby „aktywne” są najczęściej dynamiczne i entuzjastyczne, pochłonięte tym, co się akurat wokół nich dzieje. Są otwarci na nowe rzeczy i zmiany. Wolą najpierw działać, a potem to przemyśliwać. Lubią też pracę w grupie, ale mogą męczyć się w trakcie długotrwałych monotonnych czynności. Za zalety aktywnego podejścia można uznać szybkość, elastyczność i zaangażowanie oraz otwartość, za wady z kolei – działanie pochopne bez przygotowania, czasem też niepotrzebne podejmowanie ryzyka. 

• Podejście pragmatyczne 

Osoby preferujące taki styl działania chcą najpierw wiedzieć, do czego da się zastosować to, czego się uczą. Zanim zaangażują się w naukę, muszą znać płynące z niej korzyści. Lubią sprawdzać praktyczną wartość teorii, bo działają szybko, sprawnie celowo. Mocno stąpają po ziemi, nie przerażają ich problemy i trudności, gdyż działają w trybie zadaniowym i traktują je jako wyzwania. Do zalet podejścia pragmatycznego można zaliczyć trzeźwość, realizm w działaniu oraz konsekwentne zmierzanie do celu, za wady takich osób można uznać małe zainteresowanie podstawami, pomijanie ich na rzecz efektów, zadowalanie się pierwszym lepszym rozwiązaniem. 

Na koniec warto uzmysłowić sobie, po zaznajomieniu się z każdym z czterech stylów działania, że ludzie posiadają zawsze jeden dominujący, powstały z charakterystycznego, indywidualnego układu cech. Najłatwiej znaleźć go przez zadanie sobie kilku pytań typu: z czym idzie mi łatwo, a z czym mam kłopoty? Stąd już tylko mały krok do określenia optymalnych i skutecznych metod uczenia się.

1 David Kolb, Learning Style Inventory. Wyd. McBer & Co, Massachusetts 1976.