Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Po wycofaniu Ariane 5 w 2023 roku, zastąpi ją nowa i wszechstronna europejska rakieta nośna Ariane 6. Po latach prac rozwojowych i konstrukcyjnych, Ariane 6 będzie gotowa do pierwszego lotu z europejskiego kosmodromu w Kourou (Gujańskie Centrum Kosmiczne). 

W 2024 roku nastąpi powrót do lotu rakiety Vega-C. Vega-C będzie nadal zapewniać ESA własną, przystępną cenowo, lekką rakietę nośną. Oba projekty gwarantują ESA niezależny dostęp do przestrzeni kosmicznej.

ESA kontynuuje również międzynarodową współpracę z NASA w ramach programu księżycowego Artemis. Tej wiosny kolejny europejski moduł serwisowy ESM-3, dla trzeciej misji Artemis zostanie wysłany do Stanów Zjednoczonych w celu połączenia z kapsułą Orion.

W 2024 roku wystrzelony również zostanie Proba-3, pierwsza misja precyzyjnego lotu formacyjnego. Statki kosmiczne Coronagraph i Occulter polecą razem, tworząc 144-metrowy koronograf badający koronę słoneczną bliżej Słońca niż kiedykolwiek wcześniej. Proba-3 to szczególnie ważna misja dla Polski, gdyż pracuje przy niej zespół inżynierów z Centrum Badań Kosmicznych  PAN, który jest odpowiedzialny za opracowanie tzw. Coronograph Control Box (komputera pokładowego będącego centralną częścią jednego z satelitów) i jego integrację oraz systemu filtrów FWA (Filter Wheel Assembly) do części optycznej koronografu. Odpowiada za poprawność realizacji całości przedsięwzięcia pod względem spełnienia wymagań, jak i zgodności ze sztuką projektową, za koordynację prac podwykonawców oraz odbiór od nich efektów działań.

Na początku roku zostaną ujawnione pierwsze dane naukowe zebrane przez najnowszy teleskop kosmiczny ESA Euclid. Euclid został zaprojektowany do badania składu i ewolucji ciemnej materii i ciemnej energii.

Kolejną ekscytującą misją, która wystartuje w 2024 roku, jest misja Hera. Sonda poleci do binarnego systemu asteroid Dimorphos i Didymos, aby obserwować następstwa uderzenia dokonanego przez misję Dart NASA.

W dziedzinie obserwacji Ziemi gotowych do wystrzelenia jest kilka satelitów: misja ESA/JAXA EarthCARE, misja Arctic Weather Satellite oraz satelity Unii Europejskiej Copernicus Sentinel-1C i Sentinel-2C. Pierwsza misja – Arctic Weather Satellite – zapewni częste monitorowanie Ziemi w celu poprawy prognozowania i numerycznego przewidywania pogody oraz będzie prowadzić pomiary wilgotności i temperatury atmosferycznej. W tym celu sonda wyposażona zostanie w skanujący radiometr mikrofalowy. Jej start przewidziany jest na czerwiec 2024 roku. Zostanie wyniesiona na rakiecie SpaceX Falcon 9 z kosmodromu Vandenberg Space Force Base w Kalifornii (USA). Natomiast satelity Sentinel, w odróżnieniu od innych misji ESA, nie mają charakteru naukowego (eksperymentalnego), lecz operacyjny. Ich zadaniem jest systematyczne i rutynowe dostarczanie danych teledetekcyjnych dla darmowych usług świadczonych obywatelom Unii Europejskiej poprzez szereg inicjatyw rozwijanych w ramach programu Copernicus. Co ciekawe, misje Sentinel-1, -2, -3 realizowane są jako mini-konstelacje, co oznacza, że na wspólną orbitę trafiają pary identycznych satelitów, które znajdą się dokładnie po przeciwnej stronie orbity, czyli w odległości kątowej 180 stopni. Program Copernicus (dawniej: ang. Global Monitoring for Environment and Security, GMES) to program obserwacji Ziemi realizowany przez Komisję Europejską we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną, Europejską Organizacją Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT), Europejskim Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF), agencjami UE i instytutem badawczym Mercator Océan. Utworzony został w celu wsparcia działań z zakresu ochrony środowiska, ochrony ludności i bezpieczeństwa. Stanowi europejski wkład w budowanie Globalnej Sieci Systemów Obserwacji Ziemi.

Rok 2024 przyniesie również nowe rozwiązania dla Galileo: dwa kolejne satelity pierwszej generacji mają zostać wystrzelone w kwietniu, a następnie dwa w dalszej części roku. Rozszerzą one konstelację i pomogą zagwarantować optymalną wydajność Galileo. W międzyczasie odbędą się pierwsze dostawy sprzętu dla satelitów Galileo drugiej generacji. Galileo to europejski system nawigacji satelitarnej. Został uruchomiony 15 grudnia 2016 roku (pierwszy satelita systemu Galileo, GIOVE-A został wyniesiony na orbitę 28 grudnia 2005 roku z Bajkonuru). System jest alternatywą do amerykańskiego systemu GPS, a jego zaletą i powodem, dla którego ma być konkurencją i uzupełnieniem GPS-u, jest mniejszy promień błędu. 

Na koniec warto wspomnień o misjach załogowych planowanych w 2024 roku. Pięciu astronautów z klasy astronautów na rok 2022 ukończy w tym roku szkolenie podstawowe, a następnie będzie gotowych do wykonywania zadań w ramach misji. Już w 17 stycznia 2024 roku na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) zostanie wystrzelony szwedzki astronauta projektowy Marcus Wandt. Będzie pełnił funkcję specjalisty ds. misji w ramach komercyjnej misji Axiom-3. Jego zadaniem będzie prowadzenie badań wraz duńskim kolegą, astronautą ESA Andreasem Mogensenem, który ma powrócić na Ziemię w lutym po sześciomiesięcznym pobycie na ISS. My, Polacy, liczymy, że w tym roku dojdzie do startu drugiego w historii polskiego astronauty dr. inż. Sławosza Uznańskiego. Polski inżynier, naukowiec i astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej wziął udział w rekrutacji do Europejskiego Korpusu Astronautów, rozpoczętej przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) w marcu 2021 roku. Spośród 22,5 tys. osób, w tym 549 z Polski, ESA wybrała 17 astronautów, w tym 11 astronautów rezerwowych, którzy w razie potrzeby mogą być powołani do korpusu podstawowego. Sławosz Uznański znalazł się w tej drugiej grupie. 1 września 2023 roku dołączył do Europejskiego Korpusu Astronautów jako astronauta projektowy ESA i rozpoczął szkolenie w Europejskim Centrum Astronautów. 

Opracowano na podstawie:
2024: a year of launches
Koronograf (misja PROBA-3)