Łazik Perseverance odkrywa starożytną historię marsjańskiego jeziora
Po 1000 dni marsjańskich tzw. soli spędzonych na Czerwonej Planecie, łazik NASA ma na swoim koncie przemierzenie starożytnego systemu rzeki i jeziora. W czasie drogi zbierał cenne próbki.
Łazik Perseverance zakończył niedawno eksplorację delty starożytnej rzeki, w której znajdują się dowody na istnienie tu miliardy lat temu jeziora wypełniającego krater Jezero. Sześciokołowa sonda zebrała do tej pory 23 próbki mogące pomóc ujawnić geologiczną historię tego regionu Marsa.
Jedna z próbek o nazwie Lefroy Bay zawiera dużą ilość drobnoziarnistej krzemionki, czyli materiału, który na Ziemi jest podstawowym składnikiem piasku, skał i gleb oraz doskonale zachowuje skamieniałości. Inna, Otis Peak, zawiera znaczną ilość fosforanu, który jest często kojarzony z życiem, jakie znamy na naszej planecie. Obie próbki są również bogate w węglan, który może zachować zapis warunków środowiskowych, w których powstała skała.
Krater Jezero został wybrany jako miejsce lądowania, ponieważ zdjęcia orbitalne pokazały istnienie tu rozległej delty – co jest wyraźnym dowodem, że krater wypełniało kiedyś duże jezioro. Jezioro jest środowiskiem, w którym potencjalnie mogło istnieć życie, a skały deltowe są doskonałym środowiskiem do przechowywanie oznak starożytnego życia w zapisie geologicznym, czyli w postaci skamieniałości .
Dzięki eksploracji tego regionu przez łazik Perseverance naukowcom udało się poskładać historię geologiczną krateru. Krater Jezero powstał w wyniku uderzenia asteroidy prawie 4 miliardy lat temu. Po wylądowaniu łazika w lutym 2021 roku zespół misji odkrył, że dno krateru jest wykonane ze skał magmowych powstałych z magmy podziemnej lub z aktywności wulkanicznej na powierzchni. Od tego czasu udało się znaleźć także piaskowce, co wskazuje, że w kraterze setki milionów lat później pojawiły się pierwsze rzeki. Powyżej tych skał znajdują się bogate w sól mułowce sygnalizujące obecność płytkiego jeziora doświadczającego intensywnego parowania. Zespół uważa, że jezioro ostatecznie rozrosło się do 35 kilometrów średnicy i głębokości do 30 metrów. Szybko płynąca woda naniosła głazy spoza Jezero, rozprowadzając je na szczycie delty i w innych miejscach krateru.
Próbki zebrane przez Perseverance są przechowywane w specjalnych metalowych tubach. W ramach kampanii Mars Sample Return, wspólnego przedsięwzięcia NASA i ESA mają być sprowadzone na Ziemię, co umożliwiłoby naukowcom zbadanie ich za pomocą sprzętu laboratoryjnego, który jest zbyt duży, aby zabrać go na Marsa. Aby zdecydować, które próbki należy zebrać, Perseverance najpierw używa narzędzia do ścierania, a następnie bada chemię skały za pomocą precyzyjnych instrumentów naukowych, w tym zbudowanego przez Jet Propulsion Laboratory (JPL) Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry (PIXL). W miejscu, które zespół nazwał Bills Bay, PIXL wykrył węglany – minerały, które tworzą się w środowisku wodnym w warunkach, które mogą sprzyjać zachowaniu cząsteczek organicznych (cząsteczki organiczne powstają zarówno w procesach geologicznych, jak i biologicznych). Skały te były również bogate w krzemionkę, materiał, który doskonale zachowuje cząsteczki organiczne, w tym te związane z życiem. Instrumenty Perseverance są w stanie wykryć zarówno mikroskopijne, podobne do skamieniałości struktury, jak i zmiany chemiczne, które mogły zostać pozostawione przez starożytne mikroby. W innym miejscu, zwanym Ouzel Falls, instrument łazika wykrył obecność żelaza związanego z fosforanem. Fosforan jest składnikiem DNA i błon komórkowych wszystkich znanych organizmów lądowych i jest częścią cząsteczki, która pomaga komórkom przenosić energię.
Praca Perseverance się nie kończy. Trwająca właśnie czwarta kampania naukowa misji zbada brzeg krateru Jezero w pobliżu wejścia do kanionu, gdzie rzeka niegdyś zalała dno krateru. Bogate złoża węglanu zostały zauważone wzdłuż brzegu, który wyraźnie wyróżnia się na zdjęciach orbitalnych.
Kluczowym celem misji Perseverance na Marsie są badania z zakresu astrobiologii, w tym poszukiwanie śladów ewentualnego prehistorycznego życia mikrobiologicznego. Łazik bada geologię planety i przeszły klimat, a jego prace są znaczące dla przyszłej eksploracji Czerwonej Planety przez człowieka. W kolejnych misjach NASA we współpracy z ESA naukowcy zamierzają wysłać sondy na Marsa w celu zebrania próbek i zwrócenia ich na Ziemię, a następnie przeprowadzenia dogłębnej analizy. Pracami misji Perseverance kieruje Jet Propulsion Laboratory (JPL) w Pasadenie w Kalifornii.
Opracowano na podstawie
NASA’s Perseverance Rover Deciphers Ancient History of Martian Lake
