Bank nasion na wypadek globalnej katastrofy
Daleko na północy, na Spitsbergenie, wyspie leżącej w norweskim archipelagu Svalbard, znajduje się niezwykły, pieczołowicie chroniony budynek. To jeden z najlepiej zabezpieczonych obiektów na świecie, a wstęp do niego jest niemal całkowicie zakazany.
Gdzie
To Svalbard Global Seed Vault, czyli Globalny Bank Nasion. Obiekt ma na celu globalną ochronę nasion, obejmującą materiał genetyczny mający strategiczne znaczenie dla światowego rolnictwa i wyżywienia ludzkości, a także dla badań, hodowli roślin i edukacji, zgodnie z prawem międzynarodowym – w tym z międzynarodowym traktatem o zasobach genetycznych roślin dla żywności i rolnictwa.
Skarbiec nasion, wykuty w dziewiczej litej skale, znajduje się ponad 100 metrów wewnątrz góry, pod warstwami skał o grubości od 40 do 60 metrów. W masywie górskim panuje wieczna zmarzlina, której stabilna temperatura wynosi od –3 do –4 stopni C. Z tego powodu w budynku pracuje dodatkowy system schładzania, który utrzymuje temperaturę w wewnątrz na poziomie –18 stopni C. Energia potrzebna do pracy systemu jest dostarczana z elektrowni w Longyearbyen. Ponadto budynek wyposażony jest w generatory, które zapewniają energię elektryczną w przypadku braku prądu z elektrowni.
Co
Przechowalnia nasion składa się z trzech hal, a każda hala może pomieścić około 1,5 mln próbek nasion, co daje łączną zdolność przechowywania 4,5 mln akcesji. Do tej pory zbiory w Svalbard Global Seed Vault wynoszą blisko 900 000 próbek.
Nasiona, które są zabezpieczone w banku, obejmują odmiany roślin uprawnych, rasy ziemi rolników, materiał hodowlany i dzikie rośliny, które są spokrewnione i mogą być dawcami genów dla nowych odmian roślin uprawnych. Do tej pory w zbiorach Svalbard Global Seed Vault znalazło się ponad 5 000 gatunków roślin. Największą liczbę akcesji przechowywanych w skarbcu nasion stanowią odmiany roślin uprawnych ryżu, pszenicy i jęczmienia – ponad 150 000 próbek pszenicy i ryżu oraz blisko 80 000 próbek jęczmienia. Inne przechowywane tam próbki to sorgo (>50 000 akcesji), gatunki fasoli Phaseolus (>40 000), kukurydza (>35 000), wspięga wężowata (Vigna unguiculata, ang. cowpea) (>30 000), soja (>25 000) oraz trawa kikuyu i ciecierzyca, obie z ponad 20 000 próbek nasion. Uprawy takie jak ziemniaki, orzeszki ziemne, fasola Cajanus, owies i żyto, lucerna, pszenżyto Tritikosecale i kapusta Brassica są reprezentowane przez 10 000 do 20 000 próbek nasion. Ponieważ banki genów zazwyczaj zachowują materiał genetyczny z wielu krajów, nasiona te pochodzą z większości krajów świata.
Główni depozytariusze
Około dwie trzecie zdeponowanych akcesji pochodzi z międzynarodowych ośrodków badawczych należących do grupy konsultacyjnej ds. międzynarodowych badań rolniczych (CGIAR), przy czym największymi depozytariuszami są: Międzynarodowe Centrum Ulepszania Kukurydzy i Pszenicy (CIMMYT), Międzynarodowy Instytut Badań nad Ryżem (IRRI), Międzynarodowe Centrum Badań Rolniczych na Obszarach Suchych (ICARDA), Międzynarodowy Instytut Badań nad Roślinami Tropikalnymi Półpustyni (ICRISAT) oraz Międzynarodowe Centrum Rolnictwa Tropikalnego (CIAT). Banki genów w USA, Niemczech, Kanadzie i Holandii są największymi depozytariuszami krajowymi, a NordGen, bank genów dla krajów nordyckich, jest głównym depozytariuszem regionalnym.
Historia
Pomysł stworzenia na Svalbardzie globalnego magazynu bezpieczeństwa, w którym można by przechowywać duplikaty nasion przechowywanych w bankach genów na całym świecie, pojawił się w latach osiemdziesiątych XX wieku.
W 1984 roku Nordycki Bank Genów (obecnie NordGen) założył zapasowy magazyn nasion w opuszczonej kopalni węgla niedaleko Longyearbyen, a pomysł utworzenia światowego magazynu zapasowego stopniowo ewoluował. Obecnie Globalny Skarbiec Nasion Svalbard znajduje się w budynku znajdującym się w wykutej litej skale góry pokrytej wieczną zmarzliną.
W 2001 roku zakończono negocjacje, które doprowadziły do ogłoszenia międzynarodowego traktatu o roślinnych zasobach genetycznych dla żywności i rolnictwa (ITPGRFA), a traktat został oddany do podpisu przez rządy krajów. Traktat wzywa do ustanowienia wielostronnego systemu dla roślinnych zasobów genetycznych, który obejmuje globalne zasady dostępu do tych zasobów i podziału korzyści z nich wynikających. Mając to na uwadze, rząd Norwegii został poproszony o rozważenie możliwości utworzenia globalnego obiektu na Svalbardzie. W październiku 2004 roku rząd norweski zobowiązał się do sfinansowania i założenia Globalnego Skarbca Nasion.
Skarbiec nasion został otwarty 26 lutego 2008 roku w obecności premiera Norwegii Jensa Stoltenberga, przewodniczącego Unii Europejskiej José Manuela Barroso, dyrektora generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) Jacquesa Dioufa oraz laureatki Pokojowej Nagrody Nobla Wangari Maathai.
Opracowano na podstawie
Oficjalna strona Svalbard Global Seed Vault
