Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Wzrost aktywności El Niño – sygnalizowany przez okresowe ocieplenie temperatury powierzchniowych wód oceanu w równikowym pasie Pacyfiku –  Może prowadzić do obfitych opadów deszczu w niektórych częściach Ameryki Północnej i powodować katastrofalne susze w Australii, Indonezji i w Indiach.  Klimatolodzy z National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) uważają, że istnieje 85% szans, że El Niño będzie trwało przez kilka pierwszych miesięcy przyszłego roku, ale maksimum aktywności osiągnie w listopadzie lub grudniu.

Czasopismo „Nature” wyjaśnia, dlaczego zjawisko El Niño jest tak niezwykłe i może powodować zmiany pogodowe na całym świecie.

Jak powstaje El Niño?

Zazwyczaj nad Pacyfikiem w rejonie równika dominują wiatry wschodnie. Spychają one wody powierzchniowe Oceanu Spokojnego na zachód. Równocześnie towarzyszy temu zjawisku  tzw. upwelling, czyli wypływanie chłodniejszych wód z głębszych warstw na powierzchnię. Czasami jednak z niewiadomych przyczyn wiatry te mogą osłabnąć, powodując podgrzewanie się powierzchniowych wód oceanu i powietrza nad nim. Ciepłe powietrze wznosi się i przesuwa na północ i na południe od równika, zmieniając prądy powietrza na dużych wysokościach. Tak rozpoczyna się El Niño. Następnie powstają chmury deszczowe, które przemieszczają się w kierunku zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej. Na wschodzie Pacyfiku powstaje ośrodek niskiego ciśnienia, co dodatkowo osłabia wiatry wschodnie. El Niño staje się coraz silniejsze. W rezultacie zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej zmaga się z rozległymi powodziami, osuwiskami terenu, lawinami błota, topią się lodowce, a ponadto – ponieważ zahamowane zostało zjawisko upwellingu – gwałtowanie spada liczebność ryb u wybrzeży m.in. Peru i Ekwadoru.

Chmury burzowe, które zwykle znajdują się nad Australią i zachodnią Oceanią zaczynają się formować nad środkową Oceanią i zachodnią częścią Ameryki Południowej. Tymczasem nad Australią i zachodnią Oceanią zaczyna pojawiać się susza. Towarzyszą jej pożary buszu, zahamowany zostaje również rozwój koralowców. Nadzwyczajnie ciepło jest wtedy w Kanadzie, zaś południe Stanów Zjednoczonych nawiedzają fale silnych chłodów.

Europa, podobnie jak Antarktyda, jest obszarem, na którym nie są zauważane bardzo wyraźne skutki El Niño. Możemy jednak zaobserwować wzrost sum opadów w okresie występowania silnego El Niño w Europie, w tym także w Polsce.

Częstotliwość występowania

Zjawisko El Niño pojawia się co kilka lat 5–7. Z anomalią El Niño nie mieliśmy do czynienia od wczesnej wiosny 2010 roku. Tak długiej przerwy w występowaniu tej anomalii nie obserwowano jeszcze nigdy w 65-letniej historii obserwacji tego zjawiska. Poprzednio El Niño znikło na 50 miesięcy na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku.

Dotąd nie udało się jednoznacznie ustalić, co wywołuje zjawisko El Niño i jego przeciwieństwo La Niña. Naukowcy sądzą, że zwiększenie się częstotliwości występowania tego zjawiska to efekt zmian klimatycznych. Przyczynami wywołującymi El Niño i La Niña mogą być też wybuchy wulkanów, wpływ przyciągania Księżyca, odchylenie orbity Ziemi oraz ziemska atmosfera.

Niektórzy naukowcy uważają, że po dłuższej nieobecności El Niño w najbliższym czasie przyjdzie nam zmierzyć się z jego najsilniejszą aktywnością od 1997 roku, a być może nawet w całej historii obserwacji zjawiska.

La Niña

La Niña jest przeciwieństwem zjawiska El Niño. Podczas jego panowania pasaty przybierają na sile i są znacznie gwałtowniejsze niż zazwyczaj. To powoduje znaczne ochładzanie się wody za sprawą zimnego Prądu Peruwiańskiego w równikowym pasie od wybrzeża Ekwadoru przez Wyspy Galapagos na zachód. Temperatura wody w tych miejscach może się obniżyć w porównania ze stanem normalnym nawet o 5 stopni. La Niña występuje średnio o połowę rzadziej niż El Niño. Zdarza się, że oba zjawiska występują zaraz po sobie, ale nie jest to regułą.

Opracowano na podstawie:
Developing El Niño could be strongest on record
El Niño i La Niña