Najmniejszy gad świata odkryty na Madagaskarze
Międzynarodowy zespół naukowców odkrył nowy, nieprzeciętnie mały gatunek kameleona z rodzaju Brookesia, żyjący w górskich lasach deszczowych w północnym Madagaskarze. Studium na ten temat zostało opublikowane w czasopiśmie „Scientific Reports”.
Do rodzaju Brookesia należą głównie gatunki lądowe podzielone na dwie linie, które zaczęły różnicować się od siebie około 40–50 milionów lat temu. Pierwsza z nich obejmuje większe gatunki o długości od pyska do otworu wentylacyjnego (ang. snout-to-vent, SVL) wynoszącym 3,4–6,6 cm, a druga to tylko gatunki miniaturowe. Obecnie znanych jest 12 opisanych gatunków z tego kladu i żaden nie przekracza 3 cm SVL, a dorosła samica najmniejszego z nich gatunku Brookesia micra osiąga SVL wynoszącą maksymalnie 1,99 cm. Nowo odkryty gatunek, nazwany Brookesia nana, jest jeszcze mniejszy: SVL to 1,4 cm u dorosłego samca i 1,9 cm u dorosłej samicy.
– Przy długości ciała zaledwie wynoszącej 1,35 cm i długości całkowitej zaledwie 2,2 cm, łącznie z ogonem, samiec tego „nano-kameleona” jest najmniejszym znanym samcem wśród wszystkich kręgowców wyższych – mówi dr Frank Glaw, herpetolog z Zoologische Staatssammlung München. Herpetologia to dział zoologii badający gady i płazy.
Występowanie gatunku Brookesia nana stwierdzono tylko w zdegradowanych górskich lasach deszczowych w północnym Madagaskarze, może być więc on zagrożony wyginięciem. Większość miniaturowych przedstawicieli rodzaju Brookesia to gatunki zamieszkujące lasy deszczowe położone przede wszystkim na nizinach i bardzo rzadko na wysokościach ponad 1000 metrów nad poziomem morza. Inne gatunki preferują lasy suche, zwłaszcza na podłożu krasowym. Ponadto większość tych garunków ma bardzo wąski zasięg występowania, ograniczony zwykle do dwóch lokacji. Ten mikroendemizm może być związany ze złożoną topografią północnego Madagaskaru.
– Przywoływany w przypadku innych kameleonów efekt wyspowy, nazywany też zasadą Fostera (od nazwiska teriologa J. Bristola Fostera), zgodnie z którym gatunki na małych wyspach są mniejsze, tutaj nie ma zastosowania, ponieważ Brookesia nana żyje w górach interioru Madagaskaru – twierdzi dr Fanomezana Ratsoavina, badaczka z uniwersytetu w stolicy kraju, Antananarywie.
– Siedlisko Brookesia nana znajduje się pod silną presją antropogeniczną ze względu na wylesianie, na szczęście obszar ten został niedawno uznany za chroniony i miejmy nadzieję, że umożliwi to przetrwanie temu maleńkiemu kameleonowi – wyjaśnia członek zespołu dr Oliver Hawlitschek z Centrum für Naturkunde na Uniwersytecie w Hamburgu.
Odkryty samiec Brookesia nana ma niezwykle duże półprącie i jest najprawdopodobniej najmniejszym dojrzałym owodniowcem, jakiego kiedykolwiek zaobserwowano. Owodniowce to klad obejmujący kręgowce, które mają zdolność zarodkowego rozwoju na lądzie, czyli gady, ssaki i ptaki.
– Co prawda na Madagaskarze żyje wiele miniaturowych kręgowców, w tym najmniejsze naczelne i jedne z najmniejszych żab na świecie, ale to, dlaczego kameleon Brookesia nana jest aż tak mały, pozosteje tajemnicą – podsumowuje współautor badań, dr Andolalao Rakotoarison z Université d’Antananarivo.
Opracowano na podstawie artykułu „World’s Tiniest Reptile Found in Madagascar” opublikowanego na portalu Sci-News
