Zdjęcie wieloplanetarnego systemu wokół gwiazdy podobnej do Słońca
Należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskop VLT wykonał pierwsze w historii zdjęcie młodej, podobnej do Słońca gwiazdy, wokół której krążą dwie duże egzoplanety. Układ znajduje się zaledwie 300 lat świetlnych od Ziemi.
Zdjęcia systemów wieloplanetarnych są niezwykle rzadkie – aż do teraz astronomom nie udało się zaobserwować w bezpośredni sposób jednocześnie więcej niż jednej planety okrążającej gwiazdę podobną do Słońca. Gwiazda otrzymała nazwę TYC 8998-760-1. Obserwacje pomogą astronomom w zrozumieniu, jak formowały się i ewoluowały planety w naszym Układzie Słonecznym.
Warto podkreślić, że teleskop VLT (Very Large Telescope) – najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym – był także pierwszym urządzeniem, któremu udało się uzyskać bezpośredni obraz planety pozasłonecznej (w 2004 roku). Sfotografował wówczas plamkę światła wokół brązowego karła.
Dwa gazowe olbrzymy, które krążą wokół swojej gwiazdy w odległościach 160 i około 320 razy więcej niż wynosi dystans pomiędzy Ziemią a Słońcem. To oznacza, że planety znajdują się znacznie dalej od swojej macierzystej gwiazdy niż Jowisz czy Saturn, które również są gazowymi olbrzymami (Jowisz i Saturn znajdują się w odległości zaledwie 5 i 10 razy więcej niż wynosi dystans pomiędzy Ziemią a Słońcem). Zespół badawczy odkrył także, że dwie nowo odkryte egzoplanety są znacznie masywniejsze niż nasze olbrzymy gazowe. Wewnętrzna egzoplaneta ma masę 14 mas Jowisza, a zewnętrza – sześć mas Jowisza.
Gwiazda TYC 8998-760-1 należy do gwiazd bardzo młodych – ma zaledwie 17 milionów lat i znajduje się na niebie w konstelacji Muchy.
Uzyskanie zdjęć było możliwe dzięki wysokiej wydajności instrumentowi SPHERE w teleskopie VLT, pracującym na chilijskiej pustyni Atakama. SPHERE blokuje jasne światło gwiazdy przy pomocy tzw. koronografu, pozwalając na zobaczenie znacznie słabo świecących planet. O ile stare planety, takie jakie znajdują się w Układzie Słonecznym, są zbyt chłodne do odnalezienia tą techniką, młode planety są gorętsze i dlatego świecą jaśniej w zakresie podczerwonym.
Dalsze obserwacje tego układu – także przy pomocy budowanego przez ESO nowego teleskopu Extremely Large Telescope (ELT) – pozwolą astronomom na sprawdzenie czy planety te uformowały się w swojej obecnej lokalizacji, daleko od gwiazdy czy może uległy migracji z innego miejsca. ELT pomoże ponadto zbadać oddziaływania pomiędzy dwoma młodymi planetami.
Opracowano na podstawie materiałów prasowych ESO.
