Układ immunologiczny może wpływać na centralny ośrodek nerwowy
Układ odpornościowy człowieka jest nie tylko połączony z mózgiem naczyniami limfatycznymi, co jeszcze do niedawna wydawało się zupełnie niemożliwe, ale może mieć istotny wpływ na funkcjonowanie najważniejszego z ludzkich organów – wynika z badań naukowców pracujących na University of Virginia School of Medicine.
– Doprawdy nie wierzyłem, że w ciele ludzkim mogą być struktury, których do tej pory nie bylibyśmy jeszcze świadomi. Wydawało się, że nasze ciała zostały kompleksowo opisane – mówi dr Jonathan Kipnis, lider zespołu badawczego, który tworzyli także dr Tajie Harris oraz dr Antoine Louveau. Mimo że ich artykuł o nowych naczyniach limfatycznych ukazał się na łamach „Nature” już w czerwcu zeszłego roku, to odkrycie przeszło prawie w ogóle niezauważone w środowisku neurologicznym.
Temat powrócił na pierwsze strony naukowych gazet i portali oraz do debaty naukowej w połowie lipca 2016 roku, kiedy badacze wykazali, że owe naczynia chłonne mogą odgrywać niepoślednią rolę w kształtowaniu naszych społecznych zachowań.
Układ limfatyczny tworzą m.in. naczynia transportujące białe krwinki oraz inne komórki odpornościowe po całym naszym ustroju. Połączony jest układem krwionośnymi, dzięki czemu pomaga również w usuwaniu obumarłych krwinek oraz odprowadzaniu limfy do krwi.
Przez dekady naukowcy byli przekonani, że mózg nie posiada żadnych naczyń limfatycznych, a w konsekwencji w ogóle nie jest połączony z systemem odpornościowym, co stanowiło naturalne anatomiczne zabezpieczenie najważniejszego z organów przed inwazją patogenów. Tymczasem w zeszłym roku okazało się, że naczynia chłonne były po prostu ukryte w oponach mózgowo-rdzeniowych – warstwie tkanek otaczających mózgowie.
Zespół dr Kipnisa pod mikroskop wziął opony mózgowe pochodzące od myszy, ale zamiast kroić je – jak to się normalnie czyni – postanowiono przyjrzeć się im w całości. Zauważono wówczas, że znajdujące się w próbce komórki odpornościowe tworzą charakterystycznie rozgałęziony wzór, dalsze testy wykazały natomiast, że istotnie są to naczynia limfatyczne.
Następnym etapem eksperymentu było wstrzyknięcie uśpionym myszom specjalnego barwnika. Dzięki niemu można było zaobserwować, jak naczynia transportują płyn wraz ciałami odpornościowymi z płynu mózgowo-rdzeniowego żyłami w zatokach aż w pobliże głębokich szyjnych węzłów chłonnych – bezpośredniego połączenia między układem odpornościowym i mózgiem.
Kompleksowe opisanie „współpracy” układu odpornościowego z układem nerwowym wymaga mnóstwa dalszej pracy, ale dotychczasowe odkrycia dr Kipnisa i jego kolegów dają nadzieję na skuteczne leczenie całego szeregu chorób – od schizofrenii po chorobę Alzheimera.
– Według niektórych naukowców za genezą tej ostatnią stoją nagromadzenia złogów białkowych w mózgu. Przypuszczamy, że powodem ich akumulacji jest właśnie nieefektywne usuwanie złogów za pośrednictwem odkrytych przez nas naczyń chłonnych – wyjaśnia dr Kipnis, który pełni również funkcję dyrektora działającego przy uniwersytecie stanowym Center for Brain Immunology and Glia (BIG).
W trakcie eksperymentów na myszach zaobserwowano również, że usunięcie choćby jednej molekuły układu odpornościowego znacznie wpływało na zachowanie myszy, która porzucała socjalizowanie się ze swoimi pobratymcami, co może sugerować, że w schorzeniach takich jak autyzm system odpornościowy odgrywa istotną rolę.
– Wierzymy, że każda choroba neurologiczna zawiera w sobie komponent odpornościowy – przekonuje dr Kipnis. Odkrycie jego zespołu rodzi na razie więcej dodatkowych pytań niż odpowiedzi, ale ekscytująca jest sama perspektywa nowego spojrzenia na zasady funkcjonowania centralnego układu nerwowego.
Na podstawie artykułów: „Scientists have discovered never-before-seen vessels in the brain” opublikowanego na portalu Science Alert oraz „They’ll Have to Rewrite the Textbooks” zamieszczonego na stronie internetowej University of Virginia
