Rocznica urodzin Jana Heweliusza
28 stycznia 1611 roku urodził się Jan Heweliusz, gdański astronom i konstruktor instrumentów naukowych, a także browarnik. Pochodził z zamożnej niemieckojęzycznej rodziny luterańskiej, ale był poddanym króla Polski, co do dzisiaj wywołuje spory o jego narodowość. Sam Heweliusz określał się jako „obywatel polskiego świata”
Nazwisko Heweliusz jest spolszczoną formą łacińskiego Hevelius, ojciec astronoma nazywał się natomiast Abraham Hewelcke. Jego przodkowie przybyli na Pomorze z Dolnego Śląska w pierwszej połowie XV wieku, a w 1526 osiedlili się w Gdańsku. Pojawienie się tradycji piwowarskiej w rodzinie Heweliuszowie zawdzięczają Mikołajowi, pradziadowi Jana.
Jan był najstarszym z pozostałych przy życiu dzieci Abrahama i Korduli Hecker (aż czworo dzieci zmarło we wczesnym dzieciństwie), a ogromny wpływ na jego losy miała nauka w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, gdzie zafascynował się astronomią. Nauki pobierał także w Królewcu (1622–1627), po powrocie z którego do 1630 zajął się naukami ścisłymi, znów ucząc się w gimnazjum. W pierwszej połowie lat 30. XVII wieku studiował w holenderskiej Lejdzie, a także podróżował po Europie – podczas wojaży zawarł Heweliusz wiele ważnych znajomości w środowisku naukowym (nie udało mu się jednak spotkać z Galileuszem).
Po powrocie do Gdańska ożenił się z Katarzyną Rebeschke, która jako posąg wniosła swój rodzinny browar, mieszczący się w jednym z domów sąsiadujących z kamienicą należącą do Jana, który stał się zarządcą połączonego majątku. W 1636 roku Heweliusz potwierdził swoje browarnicze kwalifikacje i został przyjęty do miejskiego cechu browarników, co wiązało się z prawem do samodzielnego warzenia i sprzedaży piwa. Specjalnością jego zakładu było tzw. piwo jopejskie – pożywny gęsty syrop piwny, podobny do dzisiejszego portera. Hołdem dla browarniczej działalności słynnego astronoma było warzone w latach 1985–2001 piwo Hevelius, którego produkcję zakończyło przeniesienie jej z Gdańska do Elbląga.
Po śmierci ojca w 1648 Heweliusz otrzymał w spadku jego dom i rodzinny browar. Zakłady piwowarskie połączył w jeden, a na dachach trzech sąsiadujących ze sobą domów zaaranżował obserwatorium astronomiczne i to właśnie astronomii poświęcił swoją życiową energię.
Prowadzone w latach 40. XVII wieku obserwacje Księżyca podsumował w dziele Selenografia, czyli opisanie Księżyca… (1647). Obserwował też planety (nie zdołał rozwikłać zagadki pierścieni wokół Saturna), zaćmienia, plamy słoneczne, gwiazdy podwójne (jako jeden z pierwszych odkrył pary alfa Capricorni i 61 Cygni), jasność gwiazdy zmiennej Mira Ceti oraz poruszanie się siedmiu komet (cztery obiekty tego typu sam odkrył). Nazwał i wyznaczył granice siedmiu gwiazdozbiorów: Jaszczurki, Małego Lwa, Psów Gończych, Sekstantu, Liska, Rysia oraz Tarczy (czasem określanej jako Tarcza Sobieskiego – Heweliusz uczcił w ten sposób zwycięstwo Jana III pod Wiedniem).
W 1664 roku został pierwszy zagranicznym członkiem Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie, a gdy 15 lat później zarzucono mu, że jego instrumenty obserwacyjne są mniej dokładne niż te, którymi dysponuje Royal Society, Heweliusz poprosił organizację o arbitraż. Na miesiąc do Gdańska przybył Edmond Halley (tak, to od jego nazwiska nazwano bodaj najsłynniejszą kometę), a wynik okazał się pomyślny dla Jana: ekspertyza wykazała, że zarówno aparatura Heweliusza, jak i narzędzia brytyjskie dają taką samą dokładność pomiaru.
W tym samym 1679 roku pożar strawił domy, obserwatorium, pracownię i drukarnię Heweliusza, ale przy wsparciu finansowym Jana III Sobieskiego bardzo szybko udało się astronomowi odbudować swój majątek (dwie dekady wcześniej Heweliusz cieszył się także względami Jana II Kazimierza, który nobilitował gdańszczanina, czego nie ratyfikował później sejm).
W 1686 rozpoczął Heweliusz prace nad katalogiem gwiazd i atlasem nieba, które przerwała jednak śmierć astronoma. Heweliusz zmarł dokładnie w 76. rocznicę urodzin – 28 stycznia 1687 roku. Został pochowany w gdańskim kościele św. Katarzyny.
