Nagrody Nobla 2016 – fizyka
4 października 2016 roku Nagroda Nobla trafiła do tercetu naukowców: Davida J. Thoulessa oraz F. Duncana M. Haldane’a i J. Michaela Kosterlitza.
Trójka Brytyjczyków pracujących w Stanach Zjednoczonych została nagrodzona za teoretyczne odkrycia dotyczące topologicznych przejść fazowych oraz topologicznych faz materii, przy czym jedna połowa nagrody trafiła do Thoulessa (University of Washington w Seattle), a druga połowa do Haldane’a (Princeton University) oraz Kosterlitza (Brown University).
Stosując skomplikowane metody matematyczne, uhonorowani badali osobliwe fazy i stany materii, takie jak nadprzewodnictwo, nadciekłość czy cienkie warstwy magnetyczne. Dalsze prace nad ich właściwościami mogą dać ogromne korzyści w materiałoznawstwie oraz elektronice.
Użycie koncepcji z zakresu topologii (działu matematyki zajmującej się własnościami, które nie ulegają zmianie nawet po radyklanym przekształceniu obiektów) wprawiły w osłupienie ekspertów już na początku lat 70. XX wieku, kiedy Kosterlitz i Thouless stwierdzili, że nadprzewodnictwo czy nadciekłość nie może wystąpić w warstwach cienkich. Wtedy także wykazali, że nadprzewodnictwo mogłoby wystąpić w niski temperaturach oraz wyjaśnili mechanizm przejścia fazowego, który sprawia, że nadprzewodnictwo znika w temperaturach wysokich. W następnej dekadzie Thouless udzielił dalszych wyjaśnień tego procesu, a Haldane odkrył równolegle, jak koncepcje topologiczne mogą posłużyć zrozumieniu właściwości łańcuchów magnesowych znalezionych w niektórych materiałach.
W 1903 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości otrzymała Maria Skłodowska-Curie razem z mężem Pierre’em oraz Henrim Becquerelem.
