Od czego zależy nasz wzrost?
Zaraz po urodzeniu można przewidzieć wzrost z dokładnością do kilku centymetrów.
Świat zamieszkują ludzie o różnym wzroście, dlaczego więc niektórzy dorośli są niscy, a inni dorównują zawodowym koszykarzom?
Naukowcy szukający odpowiedzi na to pytanie odkryli, że w dużej mierze wzrost jest uwarunkowany genetycznie. Rzeczywiście, badania poszukujące wskaźników i zmiennych, które można wykorzystać do przewidywania wzrostu osoby, wykazały, że genetyka jest potężnym wyznacznikiem.
Innymi słowy, osoby posiadające wysokich rodziców prawdopodobnie będą płacić za dodatkową przestrzeń na nogi podczas lotu samolotem. Niemniej jest jeszcze jedna ważna kwestia: będzie tak przy założeniu, że nie doświadczyłeś żadnych poważnych trudności we wczesnych latach. Badania wykazały, że niedożywienie i poważne choroby w dzieciństwie mogą uniemożliwić osiągnięcie genetycznego potencjału wzrostu.
Te trudności mogą również wpłynąć na średnie zmiany wzrostu w całych krajach. W badaniu z 2016 r. W czasopiśmie eLife, przeprowadzonym przez naukowców z Imperial College w Londynie, analizy wykazały, że najwyżsi mężczyźni na świecie pochodzą z Holandii, a najwyższe kobiety na świecie pochodzą z Łotwy. Warto jednak zauważyć, że ta tabela rankingowa nie jest stała i na przestrzeni lat ulega zmianom.
Dla przykładu, Korea Południowa zajęła 133. miejsce w rankingu z 1985 r., ale do 2019 r. wskoczyła na 60. miejsce. Główną teorią wśród naukowców, która ma wyjaśnić to zjawisko, jest to, że wyższy wzrost koreańczyków może wynikać z ulepszonej diety, którą stosowało państwo w ostatnich dziesięcioleciach.
„W Korei Południowej i Chińskiej Republice Ludowej powszechnie wiadomo, że podniesienie wzrostu obywateli na przestrzeni ostatnich pokoleń jest w dużej mierze spowodowane ich lepszym odżywianiem” - powiedział Stephen Hsu, profesor matematyki obliczeniowej, nauk ścisłych i inżynierii na Michigan State University, którego badania skupiały się na przewidywaniu wzrostu osób. „Stopień spożywania białka i wapnia oraz całkowite spożycie kalorii znacznie wzrosły w tym czasie”.
Nie były to jedyne roszady, do których doszło na liście NCD-RisC (tabela z rankingiem wzrostu na przestrzeni lat). Na przykład w 1985 r. Stany Zjednoczone zajmowały 38 miejsce, a w 2019 r. spadły na 58 lokatę. Czy to dlatego, że kraj doświadczył imigracji z innych krajów, w których ludzie są niżsi? A w takim razie czy chodzi o genetykę? „To prawdopodobnie jeden z głównych czynników, ale nie jedyny” - powiedział Hsu. - „Oprócz imigracji, niektórzy ludzie stawiają hipotezę, że jakość odżywiania Amerykanów spadła wraz ze wzrostem spożycia fast foodów, napojów bezalkoholowych, itp.”.
Złe odżywianie nie jest jedynym czynnikiem środowiskowym, który może wpływać na wzrost osoby. Poważne choroby również mają negatywnie oddziaływanie na wzrost, zwłaszcza jeśli występują w dzieciństwie; celiakia, choroba kości, taka jak krzywica i młodzieńcza osteoporoza oraz anemia są przykładnymi schorzeniami skorelowanymi z niższym wzrostem.
Chociaż niezdrowa dieta i poważne choroby w dzieciństwie mogą prowadzić do niższego wzrostu, badania sugerują, że kodowanie genetyczne ma znacznie większy wpływ.
W badaniu z 2018 r. opublikowanym w czasopiśmie "Genetics", Hsu pokazał znaczenie genów w określaniu wzrostu. Wraz z kolegami wykorzystał uczenie maszynowe i algorytmy komputerowe do analizy blisko pół miliona genomów ludzi mieszkających w Wielkiej Brytanii. Po zebraniu danych, zespół był w stanie dokładnie przewidzieć wzrost osoby i gęstość kości na podstawie samych genów.
Co więcej, mutacje genetyczne i zaburzenia równowagi hormonalnej są również powiązane z niskim wzrostem, w tym karłowatością – stanem, w którym osoba ma 147 cm wzrostu lub mniej. Karłowatość można podzielić na dwa podtypy. Po pierwsze, istnieje tak zwana nieproporcjonalna karłowatość, która występuje wtedy, gdy niektóre części ciała są małe, a inne mają średni lub ponadprzeciętny rozmiar. Drugi typ to proporcjonalna karłowatość, w której wszystkie części ciała są analogicznie mniejsze od przeciętnych. Oba typy karłowatości są genetyczne i istnieje około 200 wariacji, które mogą je wywołać. Niektóre z nich są dominujące, co oznacza, że dana osoba musi odziedziczyć geny tylko od jednego z rodziców, inne natomiast są genetycznie recesywne, czyli dziedziczone równomiernie od obojga rodziców.
Na drugim końcu genetycznego wahadła ludzie mogą stać się gigantami. Weźmy Roberta Wadlowa, najwyższą osobę zapisaną w historii, która sięgnęła 272 cm. Diametralnie wysoki wzrost, czasami nazywany gigantyzmem, może być oznaką raka. Na przykład u dzieci z guzami przysadki mózgowej może dojść do nadprodukcji hormonów wzrostu.
Pomijając schorzenia, patrząc na dobrze odżywionych ludzi: „Wygląda na to, że genetyka w dużej mierze determinuje wzrost w wieku dorosłym” - powiedział Hsu.
Opracowano na podstawie: https://www.livescience.com/what-determines-height.html
