Kosmiczny gość z obłoku Oorta
Na przełomie września i października 2025 roku na wieczornym niebie pojawiła się kometa C/2025 R2 (SWAN). Po raz pierwszy 11 września 2025 roku dostrzegł ją ukraiński astronom amator Vladimir Bezugly na zdjęciach wykonanych instrumentem SWAN (Solar Wind Anisotropies) znajdującym się na pokładzie sondy SOHO. To zaskakująco jasna kometa, która przybyła z najdalszych zakątków Układu Słonecznego. Jej najmniejsze zbliżenie do Ziemi nastąpiło 20 października.
Orbita
Orbitę komety określono jako bardzo wydłużoną, peryhelium (najbliższy punkt orbity względem Słońca) osiągnęła 12 września 2025 roku, była wówczas w odległości ok. 0,504 AU. Jest to kometa długookresowa. Co ciekawe, wiele popularnych artykułów podaje okres orbity rzędu 20 000–22 000 lat, jednak dane z katalogu COBS (Comet Observation Database) wskazują na około 670 lat. Dlatego kometa została sklasyfikowana jest jako „C”, co oznacza ciało nieokresowe lub o okresie znacznie przekraczającym 200 lat. Oczywiście trzeba pamiętać, że ta wartość orbity może ulec zmianie wraz z dodatkowymi obserwacjami.
Jasność
Już w fazie odkrycia kometa była stosunkowo jasna jak na detekcję przez SOHO, zauważono zielonkawą komę (pyłowo-gazową atmosferę otaczająca jądro komety) i ogon (inaczej warkocz). W dotychczasowych krzywych jasności przewiduje się możliwość wzrostu aż do około mag. +4, co oznaczałoby, że kometa może być dostrzegalna gołym okiem przy bardzo dobrej przejrzystości nieba. Komety są jednak z natury nieprzewidywalne i aktywność uwalniania gazów oraz pyłów z jądra może zmienić się gwałtownie. Według obecnych przewidywań w październiku kometa będzie wciąż jasna, ale w listopadzie jej jasność zacznie spadać.
Obłok Oorta – wylęgarnia komet
Komety takie jak SWAN są niewielkimi ciałami złożonymi z lodu, pyłu oraz skał i pamiątkami z czasów formowania się Układu Słonecznego. Analiza ich składu, ogona i aktywności pomaga zrozumieć warunki panujące w młodym Układzie Słonecznym. Obłok Oorta to sferyczna chmura lodowych planetezymali (czyli prymitywnych resztek materii, z której powstawały planety) otaczająca Układ Słoneczny w odległości od 2 000 do nawet 100 000 jednostek astronomicznych (AU) od Słońca. To ogromny rezerwuar takich obiektów – większość komet długookresowych i nieokresowych pochodzi właśnie z tego regionu Układu Słonecznego.
Obłok Oorta to klucz do zrozumienia historii Układu Słonecznego. Zawiera materiał pierwotny, czyli niezmieniony od czasów jego powstania, a zatem każda kometa, która z niego przybywa, jest swoistą kapsułą czasu sprzed 4,5 miliarda lat. Analizując skład gazów i pyłów w komach komet, naukowcy mogą odtwarzać warunki fizyczne i chemiczne panujące w młodym dysku protoplanetarnym. Naukowcy sądzą, że komety z obłoku Oorta mogły odegrać ważną rolę w dostarczaniu wody i związków organicznych na Ziemię we wczesnym etapie jej historii.
Kluczowe daty
Peryhelium: 12 września 2025 roku.
Najbliższe zbliżenie do Ziemi (perigeum): około 20 października 2025 roku
W połowie października kometa znajduje się nisko nad zachodnim–południowozachodnim horyzontem po zachodzie Słońca.
Październik 2025 roku przyniósł wiele atrakcji na nocnym niebie. C/2025 R2 (SWAN) towarzyszyła inna kometa – C/2025 A6 (Lemmon) oraz maksimum roju Orionidów. Tego rodzaju wspólny spektakl dwóch komet i meteorów nie zdarza się często, co czyni październikowe obserwacje wyjątkowo atrakcyjnymi.
Opracowano na podstawie:
Comet C/2025 R2 (SWAN): Best Visibility – Now!
New Bright Comet SWAN Could Perform a Surprise October Show
