510. rocznica urodzin Mikołaja Reja
510. rocznica urodzin Mikołaja Reja (1505–1569), polskiego poety i prozaik renesansowego, tłumacza, a także polityka i teologa ewangelickiego
Mikołaj Rej herbu Oksza urodził się 4 lutego 1505 roku w Żórawnie pod Haliczem. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, jego ojcem był Stanisław Rej herbu Oksza, który przeniósł się z Nagłowic na Ruś, matką – druga żona Stanisława, Barbara z Herburtów Żórawińska. Mikołaj początkowo uczęszczał do szkoły parafialnej w Skarmierzu (dzisiejszym Skalbmierzu, 1514–1516), potem pobierał nauki we Lwowie (1516–1517), gdzie bawił się "miedzy przyjacioły", w końcu zapisał się także na Akademię Krakowską (1518), ale wytrwał tam około roku, "bo już rozumiał, co to jest dobre towarzystwo", i wrócił do rodzinnego Żórawna, gdzie "z rucznicą a z wędką biegając około Niestru, aż do ośmnaście sie lat ćwiczył, bąki strzelając". Około 1525 roku rozpoczął się nowy rozdział w jego życiu – służbę na dworze krewniaka – wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego. Był to ważny moment w życiu Reja, wtedy rozpoczęła się bowiem właściwa edukacja pisarza. Przygotowywał Mikołaj dokumenty po polsku, łaciny wtedy bowiem "barzo mało abo nic nie umiał". Pobyt na dworze hetmana Mikołaja Sieniawskiego pozwolił mu z kolei na poznanie nowości religijnych, przeszedł wówczas na protestantyzm, co zaprowadziło go w niedługim czasie w szeregi bojowników reformacji. Po śmierci ojca Mikołaj objął schedę na dobrach w województwach krakowskim i ruskim i rozpoczął życie szlachcica ziemianina, parającego się obowiązkami gospodarskimi. Ożenił się z Zofią Kosnówną, z którą miał trzech synów (Mikołaja, Krzysztofa, Andrzeja) i pięć córek (Annę, Dorotę, Bogumiłę, Elżbietę i Barbarę). Zmarł jesienią 1569 roku, między 8 września a 5 października, prawdopodobnie został pochowany w Okszy.
Nazywany jest "ojcem literatury polskiej". Na to zaszczytne miano zasłużył m.in. słynnymi słowami: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają, a także konsekwentnie realizowanym planem pisarskim, który formułował w początkowych i końcowych partiach swoich utworów. Przede wszystkim jest to program dydaktyczny, który w dużym skrócie można przedstawić w hasłach: dobro Rzeczpospolitej, prawdziwa wiara, spokojny żywot ziemiański.
Do jego najsłynniejszych utworów należą: "Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem", "Kupiec", "Żywot Józefa z pokolenia żydowskiego, syna Jakubowego", "Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego", "Postylla i utwory poetyckie", "Ziwrzyniec", "Zwierciadło".
