Odkryto nowy minerał – piławit-(Y)
Dr Eligiusz Szełęg z Katedry Geochemii, Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Śląskiego wraz z międzyuczelnianym zespołem kierowanym przez prof. Adama Pieczkę z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie odkrył nowy minerał – piławit-(Y)
Minerał został odkryty w kopalni amfibolitu i migmatytu – należącej do Dolnośląskich Surowców Skalnych – znajdującej się na obszarze Bloku Sowiogórskiego w Piławie Górnej. Został pozyskany i opisany przez zespół naukowców z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Uniwersytetów: Warszawskiego, Wrocławskiego i Śląskiego (dr Eligiusz Szełęg z Wydziału Nauk o Ziemi), a następnie zatwierdzony przez Komisję Nowych Minerałów Międzynarodowej Asocjacji Mineralogicznej. Międzyuczelniany zespół to projekt pionierski. W jego skład wchodzą specjaliści od pegmatytów, minerałów pierwiastków rzadkich, datowań minerałów, a także petrologii metamorficznych skał, w obrębie których występują badane pegmatyty.
Znaleziony w Piławie Górnej minerał pochodzi z pegmatytu. Pegmatyty to skały magmowe, które powstają w końcowej fazie krystalizacji magmy. W Polsce najczęściej występują dwa typy genetyczne pegmatytów. W Masywie Strzegomskim występuje granit, w obrębie którego pojawiają się bąble pegmatytu. Bąble te są bardzo często puste w środku, a minerały krystalizują na ścianach – są to tzw. miarolityczne pegmatyty wewnątrzgranitowe. W Piławie Górnej natomiast występują pegmatyty, które migrowały w spękaniach starszych skał otaczających (metamorficznych). Dlatego pegmatyty, które bada zespół prof. Pieczki, to formy żyłowe.
Pegmatyty są znane na całym świecie i bardzo poszukiwane – z dwóch przyczyn. Po pierwsze są nośnikami kamieni szlachetnych, ponieważ w wielu pegmatytach, zwłaszcza litowo-cezowo-tantalowych występują piękne, kolorowe minerały: beryle różowe, niebieskie, żółte; turmaliny różowe, zielone, niebieskie; topazy i inne. Po drugie pegmatyty są źródłem pierwiastków ziem rzadkich i pierwiastków rzadkich, takich jak lantanowce, skand, itr, niob, tantal, lit, cez, beryl. Są eksploatowane głównie w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Znaleziony piławit to zaledwie kilka ziaren, trudno więc bez wykonania szczegółowych badań powiedzieć cokolwiek o jego znaczeniu dla gospodarki.
