Białka powiązane z mgłą mózgową
Badania niezaszczepionych osób hospitalizowanych z powodu COVID-19 wydają się potwierdzać teorię, że niektóre białka w krwi mogą przyczyniać się do problemów poznawczych bardzo długo po wyzdrowieniu.
Wraz ze zmęczeniem fizycznym, tzw. mgła mózgowa stała się jednym z najbardziej znanych objawów choroby znanej jako long covid. Nadal jednak nie jest jasne, dlaczego u niektórych osób zakażonych SARS-CoV-2 rozwijają się problemy poznawcze – które mogą obejmować trudności z koncentracją i zapamiętywaniem – a u innych nie. 31 sierpnia 2023 roku w magazynie „Nature Medicine” ukazał się artykuł zespołu naukowców z University of Oxford, w którym opisują oni wyniki badań kohortowych przeprowadzonych na grupie 1837 niezaszczepionych dorosłych osób hospitalizowanych z powodu COVID-19. U chorych zidentyfikowano dwa różne profile biomarkerów, które związane są z deficytami poznawczymi przez wiele miesięcy po przejściu choroby.
W połączeniu z wcześniejszymi badaniami, najnowsze wyniki wydają się potwierdzać teorię, że anomalie białek krwi pojawiające się podczas ostrych etapów infekcji wirusowej mogą prowadzić do utrzymujących się objawów, takich jak mgła mózgowa. Naukowcy ostrzegają jednak, że skupienie się w badaniu na niezaszczepionych osobach, które miały ciężki przebieg COVID-19, może ograniczać znaczenie badania dla szerszej populacji. Wiele osób z długim covidem miało łagodniejsze początkowe infekcje, a nie są one reprezentowane w badaniu.
Trwające poszukiwanie mechanizmów wpływających na long covid przyniosło kilka możliwych przyczyn, w tym nadmierne krzepnięcie krwi, ostry stan zapalny i utrzymywanie się SARS-CoV-2 w organizmie. W kilku badaniach zaproponowano również potencjalne biomarkery – zwykle cechy molekularne krwi lub innych tkanek pacjenta – które pojawiają się podczas lub po zakażeniu i mogą pomóc przewidzieć, kto jest najbardziej narażony na chorobę. Dotąd niewiele badań klinicznych koncentrowało się na rozróżnianiu deficytów poznawczych związanych z chorobą. Biomarkery, które są charakterystyczne dla długiego covidu mogą niekoniecznie mieć wpływ na mgłę mózgową. Aby zagłębić się w ten aspekt choroby, naukowcy wykorzystali dane z pohospitalizacyjnego badania COVID-19, w którym zebrano informacje od grupy dorosłych hospitalizowanych z SARS-CoV-2 w Wielkiej Brytanii w 2020 i 2021 roku. Uczestnicy zostali poddani badaniom krwi podczas hospitalizacji, a po 6 i 12 miesiącach od przyjęcia odpowiedzieli na pytania w kwestionariuszu i przeszli testy poznawcze.
Analizując dane dotyczące 1837 pacjentów, zespół odkrył, że osoby, które miały wyższy niż przeciętny poziom fibrynogenu we krwi podczas hospitalizacji, uzyskały później gorsze wyniki w testach mierzących umiejętności, takie jak pamięć i uwaga, oraz oceniły swoje ogólne zdolności poznawcze jako gorsze w kwestionariuszach.
Podwyższony poziom drugiego białka we krwi, D-dimeru, był również czynnikiem powodującym problemy poznawcze występujące nawet po 6 i 12 miesiącach. Wyniki po 6 miesiącach były o około 1,5 punktu gorsze w grupie z wysokim poziomem D-dimerów. Osoby te częściej zgłaszały również zmęczenie i trudności z oddychaniem, a także twierdziły, że mają problemy z wykonywaniem pracy.
Przeprowadzona przez zespół analiza dużej amerykańskiej elektronicznej bazy danych potwierdziła te ustalenia, łącząc podwyższony poziom fibrynogenu lub D-dimeru podczas hospitalizacji z powodu COVID-19 z diagnozami demencji, łagodnych zaburzeń poznawczych i innych problemów poznawczych po 6 miesiącach od przejściach choroby.
W badaniu nie ustalono dokładnie, w jaki sposób białka mogą powodować uszkodzenia, chociaż naukowcy spekulują, że fibrynogen może tworzyć skrzepy krwi, które zakłócają krążenie w mózgu, lub może nawet bezpośrednio oddziaływać z receptorami w układzie nerwowym. D-dimer może z większym prawdopodobieństwem powodować skrzepy w płucach, co może pomóc wyjaśnić jego związek z problemami z oddychaniem.
Kwestia tego, jak zdiagnozować long covid jest wciąż kontrowersyjna, a wyniki nowego badania raczej przesądzają o ostatecznej odpowiedzi. Oprócz braku szczepień i hospitalizacji, osoby biorące udział w badaniu były narażone na wczesne warianty SARS-CoV-2, więc nie jest jasne, czy podobne objawy mają osoby zakażone niedawno. Jeśli chodzi o leczenie, istnieje niewiele dowodów na to, że celowanie w te dwa białka lub ogólnie w krzepnięcie krwi może zapobiec długiemu covidowi. Antykoagulanty, które zostały zaproponowane jako możliwe leczenie, nie zostały jeszcze przetestowane w badaniach klinicznych i mogą być niebezpieczne dla niektórych pacjentów.
Niemniej jednak odkrycia te prawdopodobnie pobudzą dalsze badania nad białkami biorącymi udział w procesie krzepnięcia krwi.
Opracowano na podstawie:
Acute blood biomarker profiles predict cognitive deficits 6 and 12 months after COVID-19 hospitalization
Clotting proteins linked to Long Covid’s brain fog
