Wydzielono 52 „geny mądrości”
Naukowcy ogłosili, że znają już 52 geny odpowiedzialne za ludzką inteligencję. 40 z nich zostało niedawno zidentyfikowane. Razem są one odpowiedzialne za 20 procent poziomu inteligencji. Co ciekawe, stwierdzono zbieżność z genami odpowiedzialnymi za autyzm.
Badania opisane w majowym numerze „Nature Genetics” opisują 52 „geny mądrości” („smart genes”) odpowiedzialne za inteligencję mierzoną ilorazem inteligencji. Ważnym odkryciem jest też powiązanie inteligencji i autyzmu, które może kiedyś rzucić nowe światło na to zaburzenie.
– Po raz pierwszy jesteśmy w stanie wykryć substancjalną zależność genów i IQ – mówi Danielle Posthuma, badaczka z Centrum Neurogenomiki i Badań Kognitywnych w Amsterdamie, koordynująca całe badania – Nasze badania przynoszą wgląd w biologiczne podwaliny inteligencji.
Większość z nowo odkrytych genów odgrywa pewną rolę w regulacji rozwoju komórek znajdujących się w mózgu, a szczególnie w zróżnicowaniu neuronowym i w działaniu synaps, czyli środka skutecznej komunikacji między nerwami.
Międzynarodowy zespół 30 naukowców przeanalizowła dokładnie 13 wcześniejszych studiów, w których ustalono profil genetyczny i oceniono inteligencję około 78 tysięcy ludzi z całej Europy.
Powiązanie z autyzmem
Dzięki bardzo szybkim komputerom możliwe stało się zeskanowanie i porównanie setek tysięcy genotypów i połączenie nawet niewielkich wariantywności w DNA z różnymi chorobami, budową ciała lub – w tym przypadku – inteligencją wrodzoną.
Ludzki genotyp składa się z 25 tysięcy genów złożonych z ponad 3 miliardów par cząsteczek składowych. Wiele wariantów genetycznych powiązanych z wysokim ilorazem inteligencji jest związanych także z innymi cechami, tak różnymi jak: dłuższa edukacja, większa głowa u noworodka, wysoki wzrost, a nawet częstsze sukcesy w rzucaniu palenia. Jednak jednym z najwyraźniejszych – i najbardziej zaskakujących – było połączenie z autyzmem.
– Warianty genetyczne powiązane z wysokim IQ były też powiązane z wysokim ryzykiem zaburzeń spektrum autyzmu – informuje Danielle Posthuma – Szczególnie wyraźnie widoczne jest to w przypadku genu o nazwie SHANK3.
Przeciwnie do tego, nieobecność genów powiązanych z wysokim ilorazem inteligencji jest częściej powiązana takimi zaburzeniami jak schizofrenia i otyłość.
Genetyczny test IQ?
Aby wypróbować osiągnięte wyniki, badacze przetestowali, każdą z osobna, wszystkie 13 baz danych, z których zaczerpnęli materiał. Każda posługiwała się nieco odmiennym testem na inteligencję. Za każdym razem wyniki były zbliżone. Następne przeskanowali jeszcze inną, bardzo obszerną bazę danych, która nie była brana pod uwagę we wcześniejszym badaniu. Tym razem wynik był także podobny, choć z niewielkimi – przewidywanymi i dopuszczalnymi dla naukowców – odstępstwami.
– Tysiące różnych genów określają inteligencję. Nam udało się wydzielić 52 najważniejsze, ale będzie ich znacznie więcej – wyjaśnia Posthuma. Dodaje też, że bardziej precyzyjne badania, które nie miałyby odchyleń, wymagałyby zeskanowania milionów genotypów i pracy, która przekracza możliwości współczesnych komputerów.
Eksperci zgadzają się, że geny prawdopodobnie odpowiadają za około połowę mierzalnej wartości inteligencji. Ale nawet gdyby naukowcom udało się określić i wydzielić wszystkie odmienności genetyczne, które odpowiadają za bystrość umysłu, nadal nie wystarczyłoby to do określenia IQ, a tym bardziej szans na sukces w życiu.
Jak dotychczas, naukowcy obserwują każde genetyczne zjawisko z osobna, a być może – jak zauważa Posthuma – to nie liczba odpowiednich genów, ale ich specyficzny układ jest odpowiedzialny za poziom inteligencji. Pozostaje też oczywiście znaczący wpływ tego, czego same geny nie opisują, czyli uwarunkowań kulturowych i faktycznego przebiegu całego życia, szczególnie procesu edukacji.
