Wrony brodate potrafią budować narzędzia z kilku elementów
Zespół naukowców z Instytutu Ornitologii Maxa Plancka i Uniwersytetu Oksfordzkiego odkrył, że wrony brodate potrafią tworzyć narzędzia z dwóch samodzielnie niefunkcjonalnych elementów. Jest to sprawność, którą jak dotąd obserwowano tylko u ludzi i innych gatunków z rodziny człowiekowatych.
Nowe badania, opublikowane właśnie w czasopiśmie „Scientific Reports”, pokazują, że wrona brodata, endemiczny gatunek żyjący na Nowej Kaledonii, potrafią skonstruować narzędzie o dużym zasięgu z dwóch krótszych części. Ta czynność jest znakiem zaawansowanego rozwoju umysłowego, który jak dotąd, poza człowiekiem, był dostępny tylko dla małp człekokształtnych.
W samej historii ewolucji człowieka był zawsze uważany za istotny etap rozwoju. Nawet współcześnie dzieci potrzebują kilku lat rozwoju zanim zaczną same tworzyć nowe narzędzia, prawdopodobnie dlatego, że wymaga to umiejętności przewidywania właściwości przedmiotów, które mają dopiero powstać. Uznaje się, że tego typu zdolność do przewidywania lub planowania jest możliwa tylko przy udziale tworzenia modeli umysłowych i kontroli zdolności poznawczych.
Z badań prowadzonych nad wronami brodatymi wynika, że ten przedstawiciele tego gatunku posiedli wyjątkowe zdolności przystosowawcze, które sprawiają, że potrafią rozwiązywać złożone problemy i przewidywać własności przedmiotów, z którymi wcześniej nie miały kontaktu.
– Odkrycie było dla nas czymś wyjątkowym, ponieważ wrony nie wymagały żadnego wcześniejszego wsparcia ani treningu, aby wykonać to skomplikowane zadanie. Do rozwiązania doszły zupełnie same – opowiada dr Auguste von Bayern, ornotolożka biorąca udział w badaniach.
Wrony brodate, (Corvus moneduloides) są znane ze swoich niespotykany w świecie zwierząt zdolności. Już wcześniej obserwowano je w naturalnym środowisku, jak posługiwały się narzędziami lub nawet tworzyły nowe. W 2002 roku wrona imieniem Betty zadziwiła świat, posługując się elastycznym materiałem by stworzyć haczykowate narzędzie. Nigdy jednak dotąd nie widziano, aby wrony z Nowej Kaledonii potrafiły łączyć narzędzia i tworzyć jedno z dwóch.
– Przeprowadzone obserwacje pokazały, że te zwierzęta mają wyjątkową umiejętność rozwiązywania stawianych przed nimi, zupełnie nowych zadań – komentuje prof. Alex Kacelnik z Wydziału Biologii Uniwersytetu Oksfordzkiego. – Niestety, z samych obserwacji nie dowiadujemy się, co sprawia, że właśnie ten gatunek wron ma tak niezwykłe zdolności. Możemy przypuszczać, że posługują się czymś w rodzaju wirtualnej symulacji rozwiązań problemu – kolejne potencjalne działania są „odgrywane” w ich umysłach, aż wybrane zostanie optymalne rozwiązanie, które zastosują. Podobne procesy są modelowane w projektach sztucznej inteligencji, po to aby z jednej strony zrozumieć, jak działają te wspaniałe zwierzęta, a z drugiej, aby stworzyć urządzenia zdolne do samodzielnego rozwiązywania nowych, nieznanych problemów, które przed nimi staną.
Jak wyglądał eksperyment: w pierwszym etapie badacze wprowadzali kolejno osiem wron do niewielkiego pomieszczenia, w którym nigdy nie były. W pomieszczeniu znajdował się pojemnik z jedzeniem, zamknięty, ale z niewielkim otworem, z przodu i z dołu. Naukowcy umieścili tam też patyczki wystarczająco długie, by można było wykonać nimi odpowiednią operacją. Wszystkie wrony bez większych problemów rozwiązywały to zadanie: podnosiły patyczek dziobem, wsadzały go do pojemnika i przepychały pożywnienie tak, żeby wypadło przez dolny otwór.
W drugim etapie eksperymentu wrony znów znajdowały się w podobnych okolicznościach, ale w pomieszczeniu zostawiono tylko patyczki, które były zbyt krótkie, aby za ich pomocą można było dotrzeć do pożywienia. Te krótkie patyczki były jednak sporządzone tak, że można je było łączyć ze sobą, tworząc dłuższe narzędzia. Jako jedyny przykład, pokazano wronom rozłożone elementy strzykawki. Bez żadnej innej pomocy lub prezentacji, cztery spośród wron sprawnie połączyły ze sobą dwa patyczki, tworząc tym samym narzędzie wystarczająco długie, by osiągnąć porządany cel. Na ostatnim etapie naukowcy jeszcze bardziej utrudnili zadanie, dzieląc patyczki na jeszcze mniejsze elementy. Okazało się, że jeden ptak, zwany Mango, był zdolny do zbudowania narzędzia z trzech, a nawet z czterech elementów.
Autorzy badania przyznają, że nie udało się jeszcze ustalić, jakie procesy umysłowe pozwalają wronom brodatym osiągać takie wyniki, ale ich zdaniem sama zdolność do wynajdywania narzędzi jest niezwykle interesującym zjawiskiem. Tylko kilka zwierząt jest w stanie wykonać i posługiwać się narzędziami, a nawet u przodków człowieka ta zdolność nie pojawiła się od razu. Jak pokazują badania archeologiczne, złożone narzędzia pojawiły się w naszej historii dopiero około 300 tysięcy lat temu, wraz z innymi ważnymi zdolnościami poznawczymi. To, że wrony potrafią tworzyć złożone narzędzia nie oznacza oczywiście, że posiadają te same zdolności poznawcze co ludzie i małpy człekokształtne. Być może dalsze badania kognitywne pozwolą nam zrozumieć więcej i odkryć szersze mechanizmy rządzące zdolnością do rozwiązywania problemów.
Opracowano na podstawie artykułu New Caledonian crows can create tools from multiple parts, opublikowanego na stronie internetowej Uniwersytetu Oksfordzkiego.
