Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

NASA zakończyła prace koncepcyjne nad programem Mars Sample Return, którego celem jest sprowadzenie dużej ilości materiału do badań z Czerwonej Planety. Zespół pracujący nad programem udoskonalił plany dotyczące późniejszych etapów misji, którą na razie realizuje łazik Perseverance, zbierając próbki w okolicach krateru Jezero.

Tym razem NASA nie stawiało nowych pytań badawczych i nie analizowało nowych przedsięwzięć, tylko podjęło się próby udoskonalenia zaplanowanych wcześniej działań. Amerykanie, we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), pracowali nad lepszymi rozwiązaniami, które sprawą, że misja zebrania marsjańskich materiałów do badań będzie mniej złożona i skomplikowana, a także zwiększy się prawdopodobieństwo jej sukcesu.

– Etap projektu koncepcyjnego to moment, w którym każdy aspekt misji jest oglądany pod lupą – mówi Thomas Zurbuchen, zastępca administratora ds. naukowych w siedzibie głównej NASA w Waszyngotnie. – Dzięki osiągnięciom łazika Perseverance w kraterze Jezero i działaniu naszego helikoptera marsjańskiego mogliśmy wprowadzić znaczące, korzystne zmiany w naszych planie.

Pierwsza znacząca zmiana polega na zwiększeniu udziału łazika Perseverance w końcowej misji. Po tym, jak okazało się, że Perseverance – czyli Wytrwałość – ma znacznie większą żywotność niż początkowo zakładano, uznano że może być głównym środkiem transportu próbek do lądownika (NASA’s Sample Retrieval Lander), który ma przybyć na Marsa po próbki.

Lądownik ma przywieźć na Czerwoną Planetę dwa urządzenia. Pierwszym jest zaprojektowane przez ESA robotyczne ramię do zbierania próbek (Sample Transfer Arm). Ramię ma umieszczać próbki w pojeździe zaprojektowanym przez NASA (Mars Ascent Vehicle), którego zadaniem będzie znów wyniesienie ich na orbitę Marsa. Tam przejmie je zespół urządzeń zaprojektowany wspólnie przez ESA i NASA, których zadaniem jest sprowadzenie próbek z powrotem na Ziemię: ESA Earth Return Orbiter i NASA Capture, Containment, and Return System.

We wcześniejszych planach całą akcję wspierać miały jeszcze dwa lądowniki NASA Sample Fetch Rover. Jednak dzięki temu, że Perseverance sprawdził się tak dobrze, że może przejąć ich zadania, to zamiast nich NASA postanowiła wysłać na Marsa dwa helikoptery, zaprojektowane na bazie również bardzo dobrze ocenianego helikoptera Ingenuity. Ich zadaniem będą zarówno obserwacje jak ich zbieranie kolejnych próbek. Bądą także wsparciem dla łazika przy dostarczaniu próbek do systemu powrotnego.

Harmonogram działań nie ulega dużym zmianom, choć oczywiście odległe terminy mogą podlegać jeszcze wahaniom. Earth Return Orbiter wystartuje w swoją kosmiczną podróż na Marsa jesienią 2027 roku a Sample Retrieval Lander niecały rok później, latem 2028. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem to próbki marsjańskiego materiału wrócą na Ziemię w 2033 roku.

***

Taki plan został zaprezentowany już w maju (2022) delegatom projektu ESA Terrae Novae, czyli europejskiego projektu, którego celem jest eksploracja Układu Słonecznego uwzględniająca zdolność do podróży powrotnych. Uczestnicy projektu mają ponownie spotkać się we wrześniu by zatwierdzić planowane zmiany.

Tak wygląda „koncepcja architektoniczna” misji, której celem jest sprowadzenie na Ziemię znaczących ilości próbek pochodzących z naszego najbliższego planetarnego sąsiada. Kolejny etap projektu to wstępna faza projektowania. Ma się rozpocząć w październiku (2022) i potrwać około 12 miesięcy. Przez ten czas naukowcy i inżynierowie opracują i przetestują odpowiednie technologie, służące do budowy komponentów urządzeń, które mają wziąć udział w projekcie.

Więcej o projektach:

Mars Sample Return Program – https://mars.nasa.gov/msr/

ESA Terrae Novae – https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Exploration/Terrae_Novae_Europe_s_exploration_vision

Opracowano na podstawie informacji prasowej ze strony NASA.