Dzikie kakadu wytwarzają sztućce
Papugi od lat imponują swymi zdolnościami poznawczymi, jednak najnowsze odkrycie stawia je na równi z naczelnymi pod względem umiejętności wytwarzania narzędzi.
Kakadu białookie (Cacatua goffiniana) to geniusze w świecie ptaków. Dzicy przedstawiciele tego gatunku zostali przyłapani przez naukowców na wytwarzaniu wyspecjalizowanego zestawu narzędzi i to w ścisłym porządku. Do tej pory tak zaawansowane zdolności poznawcze były obserwowane tylko u ludzi, szympansów i kapucynek. Wytwarzanie „sztućców” przez kakadu jest zatem pierwszym przejawem takiego zachowania u reprezentanta świata ptaków i zostało opisane w „Current Biology” 31 sierpnia.
Narzędzia stworzone przez papugi pełniły funkcje łomu, szpikulca do lodu czy łyżki i służyły m.in. do otwierania ich ulubionych owoców. Biolog Alex Taylor badający wrony z Nowej Kaledonii na Uniwersytecie Auckland powiedział, że najnowsze odkrycie wspiera tezę o wysokiej inteligencji papug, pozwalającej im na stosowanie kreatywnych rozwiązań problemów, które napotykają w naturalnym środowisku. – To czyni ten gatunek jednym z najwprawniejszych w posługiwaniu się narzędziami w świecie ptaków – ocenia naukowiec.
Na zaskakujące zachowanie przypadkiem natrafił ekolog behawioralny Mark O’Hara, podczas obserwowania dzikich ptaków trzymanych w wolierze badawczej na indonezyjskiej wyspie Yamdena. – Odwróciłem się i gdy spojrzałem na jednego z ptaków był on w trakcie wytwarzania i korzystania z narzędzi. Nie mogłem uwierzyć własnym oczom! – wspomina badacz z Messerli Research Institute.
Kakadu białookie były już wcześniej znane ze swojej spostrzegawczości i imponujących zdolności uczenia się. W niewoli papugi te świetnie radziły sobie z rozwiązywaniem złożonych zagadek z klockami oraz korzystały z elementów, których używały do sięgania po oddalone przedmioty.
Inne znane ptaki wytwarzające narzędzia w naturalnym środowisku to modroary hiacyntowe oraz wrony brodate z Nowej Kaledonii. Choć używają one narzędzi, by dostać się do jedzenia, nigdy nie zauważono, żeby tworzyły całe ich zestawy.
Z zamiarem głębszego zbadania kakadu zespół O’Hary udał się na indonezyjski archipelag Tanimbar, będący naturalnym siedliskiem gatunku. Zwierzęta mieszkają wysoko na drzewach, dlatego obserwowanie ich jest szczególnie wymagające. Mimo to, naukowcy spędzili prawie 900 godzin na dokładnej analizie ich zachowań.
Kakadu białookie ze swym mocno zagiętym dziobem są w stanie pożywiać się na wielu różnych owocach, dlatego badacze dostarczali 15 badanym osobnikom, które złapali i przez kilka miesięcy obserwowali w wolierze, papaje czy świeże kokosy. Jednak papugi nie tworzyły wówczas żadnych narzędzi – bawiły się, podnosiły patyki i obgryzały gałązki, ale nie czyniły tego w praktycznym celu – mówi O’Hara.
Dopiero po dostarczeniu im owocu o nazwie Cerbera manghas (trującego dla ludzi) udało się zaobserwować proces tworzenia i używania przez kakadu narzędzi. Dostanie się do jego nasion stanowi bowiem wyzwanie nawet dla ptaka o ostrym dziobie. O’Hara zauważył, jak przy jedzeniu jeden z samców kakadu odgryzł kawałek skórki owocu, a następnie szybko oderwał z drzewa drobną gałązkę. W następstwie serii błyskawicznych ugryzień gruby pieniek przekształcił w narzędzie w kształcie klina. Trzymając Cerbera manghas w lewej stopie ptak manewrował jednocześnie językiem, by z pomocą przedmiotu podważyć powstałą wcześniej szczelinę. Następnie przekształcił drzazgę w ostre, wąskie narzędzie, którego użył do przebicia wewnętrznej pergaminowej skórki chroniącej nasiona. Trzecie narzędzie powstało z innego kawałka drewna umyślnie spłaszczonego, by – niczym za pomocą łyżki – wydłubać nasiona.
Z całej grupy 15 ptaków tylko dwa samce posługiwały się własnoręcznie spreparowanymi „sztućcami”, jednak O’Hara widzi spory potencjał do rozprzestrzenienia się tej zdolności w populacji: – Jeżeli te samce posiadają genetyczną predyspozycję do używania narzędzi, to wszystkie ptaki zaczną tak robić.
Berenika Mioduszewska, psycholożka behawioralna z Messerli Research Institute, która również uczestniczyła w badaniach podkreśla: – Wiemy, że papugi w niewoli uczą się od siebie nawzajem, więc wielce prawdopodobne, iż podobnie postępują w naturalnym środowisku. – Najpewniej ptaki nauczą się korzystania ze „sztućców” obserwując siebie wzajemnie w naturze.
Opracowano na podstawie artykułu „Science”.
