Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej
22 maja z inicjatywy ONZ obchodzimy Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej. Z tej okazji we wszystkich regionach świata organizowane są różnego rodzaju wydarzenia podkreślające wagę należytej ochrony zasobów różnorodności biologicznej. W 2020 roku wszystkie one zostały jednak przełożone na późniejsze terminy ze względu na pandemię COVID-19.
Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej został proklamowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych w celu podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństw. Wcześniej dzień ten był obchodzony 29 grudnia, ale w 2000 roku zmieniono datę na dzień 22 maja, czyli na datę wejścia w życie Konwencji o różnorodności biologicznej.
Konwencja o różnorodności biologicznej została sporządzona w 1992 roku podczas tzw. Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro i jest obecnie jednym z najbardziej powszechnych porozumień międzynarodowych. Jej stronami jest 193 państw świata. Konwencja została ratyfikowana przez Polskę w 1996 roku. Przyjęto trzy cele konwencji: ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jej elementów oraz uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych. Oznacza to, że przy podejmowaniu postanowień i konkretnych działań równie ważne jest zachowanie całego bogactwa przyrodniczego, jak zaspokajanie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń ludzkich, przy przestrzeganiu zasady dzielenia się korzyściami z wykorzystania zasobów ze społecznościami, które te zasoby udostępniają. Każde państwo ma suwerenne prawo do korzystania z własnych zasobów przyrodniczych, zgodnie z prowadzoną polityką, zawartą w krajowej strategii różnorodności biologicznej i stosownym programie działań.
Na ochronę zasługują wszystkie elementy różnorodności biologicznej. Szczególną uwagę należy zwracać na elementy najbardziej istotne z punktu widzenia zasobów przyrodniczych oraz zaspokajania potrzeb społecznych (obszary o bardzo wysokiej różnorodności biologicznej – np. lasy równikowe czy rafy koralowe, obszary o dużej liczbie gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem – np. obszary górskie czy wodno-błotne, obszary posiadające istotne znaczenie społeczne, ekonomiczne, kulturowe lub naukowe). Obszary takie należy zidentyfikować i objąć stosownymi obserwacjami stanu i zachodzących zmian (tzw. monitoringiem przyrodniczym).
Podstawową metodą zachowania różnorodności biologicznej jest ochrona in-situ, czyli w miejscu naturalnego występowania danego elementu. W tym celu tworzy się obszary chronione, ustanawia odpowiednie sposoby zarządzania nimi, jak i obszarami istotnymi dla różnorodności biologicznej, położonymi poza terenami chronionymi, odtwarza ekosystemy o zniszczonej różnorodności biologicznej, utrzymuje lub odtwarza populacje cennych i zagrożonych gatunków, zapobiega wprowadzaniu gatunków obcych lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Na równi z ekosystemami oraz gatunkami i odmianami roślin, grzybów i zwierząt, chronić należy tradycyjną ludową wiedzę i praktyki sprzyjające ochronie i zrównoważonemu użytkowaniu różnorodności biologicznej. Uzupełnieniem ochrony in-situ jest ochrona ex-situ, polegająca na zachowywaniu elementów różnorodności biologicznej poza miejscem ich naturalnego występowania, m.in. w bankach genów, ogrodach zoologicznych i botanicznych.
Każdego roku obchody przebiegają pod innym hasłem przewodnim. Hasło obchodów w 2019 roku brzmiało 25 lat działań na rzecz różnorodności biologicznej, bo właśnie w tym roku minęła 25. rocznica wejścia w życie Konwencji o Różnorodności Biologicznej. Ta rocznica stanowiła wyjątkową okazję do podkreślenia celów jakie udało się osiągnąć na poziomie krajowym i globalnym. Była również okazją do spojrzenia w przyszłość, zwłaszcza, że rozpoczynają się działania następcze w związku z planem strategicznym na rzecz różnorodności biologicznej na lata 2011–2020.
Rok 2020 miał być szczególnym rokiem dla różnorodności biologicznej, ze względu na zaplanowaną w nim liczbę znaczących wydarzeń międzynarodowych z tej właśnie dziedziny, takich jak Światowy Kongres Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, 15. Konferencja Państw-Stron Konwencji o Różnorodności Biologicznej czy Forum Bioróżnorodności Narodów Zjednoczonych. Wszystkie one zostały jednak przełożone na późniejsze terminy ze względu na pandemię COVID-19.
Opracowano na podstawie:
KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ (CBD)
Polski Komitet ds. UNESCO
Przesłanie Dyrektor Generalnej UNESCO z okazji Międzynarodowego Dnia Różnorodności Biologicznej (PDF)
