Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Wyobraź sobie, że lecisz samolotem i nagle orientujesz się, że z maszyną jest coś nie tak. Być może czujesz szarpanie lub wstrząsy, a może poczułeś unoszący się dym. Kapitan wchodzi do systemu nagłośnieniowego, aby oznajmić, że samolot wykonuje awaryjne lądowanie.

Co dzieje się później? Jakie opcje mają piloci i jakich procedur muszą przestrzegać podczas lądowania awaryjnego?

Awaryjne lądowanie – kiedy?

Według kapitana Jacka Netskara, przewodniczącego Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Pilotów Linii Lotniczych, istnieje szereg okoliczności, które mogą wymagać awaryjnego lądowania. Należą do nich „nie w pełni sprawny samolot, brak paliwa, gdy pomyślny wynik lądowania w zamierzonym miejscu jest wątpliwy, awarie techniczne i trwałe upośledzenie załogi” – twierdzi Netskar.

Chociaż nie ma ścisłej definicji lądowania awaryjnego, istnieją trzy różne typy.

Pierwszym z nich jest przymusowe lądowanie, które Netskar opisał jako „natychmiastowe lądowanie na lotnisku lub poza nim, wymuszone brakiem możliwości kontynuowania lotu. Typowym przykładem jest samolot zmuszony do lądowania z powodu awarii silnika”.

Drugie to lądowanie zapobiegawcze, które jest „zamierzonym lądowaniem na lotnisku lub poza nim, kiedy dalszy lot jest możliwy, ale niewskazany. Przykładową sytuacją, która wymusza podjęcie działań, może być pogorszenie pogody lub stopniowo rozwijające się problemy z silnikiem” – wyjaśnia kapitan.

Trzeci, znany jako wodowanie, jest najrzadszy i ​​obejmuje „przymusowe lub zapobiegawcze lądowanie na wodzie”. Jednym z najbardziej znanych przykładów tego typu lądowania był tzw. Cud na Hudsonie w 2009 roku, kiedy lot US Airways 1549 zderzył się ze stadem gęsi i został zmuszony do lądowania na rzece Hudson. 100 ze 155 osób na pokładzie odnotowało obrażenia, w tym pięć poważnych, ale nie było ofiar śmiertelnych. Taki wynik jest w dużej mierze przypisywany szybkiemu myśleniu kapitana Chesleya „Sully” Sullenbergera i załogi samolotu. Incydent został zaadaptowany na duży ekran w filmie „Sully” z 2016 roku, w którym w roli tytułowego kapitana wystąpił Tom Hanks.

Jakie jest prawdopodobieństwo, że umrzesz podczas awaryjnego lądowania samolotu?

Według Stowarzyszenia Właścicieli i Pilotów Samolotów (AOPA), organizacji, która zajmuje się bezpieczeństwem lotniczym, trzy rodzaje lądowań awaryjnych mają bardzo różne wskaźniki śmiertelności. Lądowanie zapobiegawcze ma śmiertelność na poziomie 0,06%, podczas gdy przymusowe lądowania i wodowanie mają znacznie wyższy wskaźnik, który wynosi odpowiednio ok. 10% i 20% .

Aby przygotować się do lądowania awaryjnego i ostatecznie go przeprowadzić, piloci muszą przejść przez szereg etapów. Obejmują one przygotowanie kabiny i wysłanie wezwania do służby ratunkowej, a także przegląd wszystkich procedur ewakuacyjnych i opracowanie planu działania.

Na przykład piloci mogą zdecydować się na zrzucenie części paliwa samolotu, aby zmniejszyć masę maszyny. Samoloty są znacznie cięższe podczas startu niż podczas lądowania ze względu na masę paliwa na pokładzie. Podczas normalnego lotu paliwo to spalałoby się w trakcie całej podróży.

Przeciętny Boeing 747 zużywa ok. 4 litrów na sekundę (według HowStuffWorks), co odpowiada około 150 000 litrów podczas 10-godzinnego lotu. Według eksperta ds. lotnictwa Marka Goertzena 150 tys. litrów waży blisko 108 800 kilogramów. Przy masie startowej większość samolotów nie byłaby w stanie bezpiecznie wylądować, dlatego podczas awaryjnego lądowania pozbywanie się paliwa jest często niezbędnym posunięciem.

Oczywiście podczas awaryjnego lądowania dużą rolę do odegrania ma również załoga samolotu. Według przewodnika bezpieczeństwa Airbusa, główną rolą załogi jest jasne komunikowanie sytuacji pasażerom i ostatecznie bezpieczne opuszczenie samolotu. Obejmuje to uświadamianie pasażerom, kiedy nastąpi lądowanie, gdzie i jak powinni opuścić samolot, jak pasażerowie powinni przygotować siebie i dzieci oraz co powinni ze sobą zabrać.

W niektórych okolicznościach załoga będzie musiała rozłożyć zjeżdżalnie i upewnić się, że pasażerowie nie zakradną się z powrotem do samolotu. Według Airbusa, podczas jednego awaryjnego lądowania w 2008 r. pasażer wspiął się z powrotem po awaryjnej zjeżdżalni, aby odzyskać niektóre rzeczy osobiste.

Członkowie załogi są również odpowiedzialni za pomoc pasażerom, którzy są mniej mobilni lub nie mają możliwości samodzielnego zejścia na ląd. Czasami załoga będzie również musiała udzielić pierwszej pomocy.

Chociaż piloci nigdy nie chcą doświadczać scenariuszy awaryjnego lądowania, niektóre czasy są na to „lepsze” niż inne. „W pobliżu dużego międzynarodowego lotniska nie stanowi to problemu” – przyznaje Natskar. „Inaczej jest w odległych obszarach, strefach konfliktu lub na pełnym morzu – tutaj trudności są bardzo duże”.

Warto również podkreślić, że lądowania awaryjne są kosztowne. Według linii lotniczych Emirates „przekierowanie pojedynczego lotu” może kosztować od 50 000 do ponad 600 000 USD. Rzeczywista kwota przypadająca na zmianę trasy będzie zależeć od głównego powodu i lokalizacji samolotu w danym czasie, a także od elementów takich, jak „opłaty za lądowanie i obsługę naziemną, koszty dotyczące nawigacji lotniczej, zmiany rezerwacji pasażerów i dalszych połączeń, a także inne powiązane koszty opieki nad załogą i pasażerami."

Opracowano na podstawie: www.livescience.com/what-happens-during-plane-emergency-landing.