Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej
16 września obchodzony jest na świecie Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej. Został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 19 grudnia 1994 roku w rocznicę podpisania Protokołu Montrealskiego (1987) w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.
Ozonosfera, czyli warstwa ozonowa to powłoka zwiększonej koncentracji ozonu w stratosferze. Za obszar jej występowania przyjmuje się wysokości 10–50 lub 20–40 km nad poziomem morza. Najwyższe stężenie ozonu występuje na wysokości około 32 km nad powierzchnią Ziemi. Ozon stratosferyczny powstaje w wyniku działania światła ultrafioletowego Słońca na tlen atmosferyczny. Ozonosfera jest warstwą ochronną i bardzo ważną dla życia na Ziemi. Chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym, które jest szkodliwe dla organizmów żywych. Dzięki niej jest możliwe życie na lądzie. Pochłania całkowicie promieniowanie UV-C, częściowo promieniowanie UV-B, a przed promieniowaniem UV-A chroni tylko w niewielkim stopniu.
Ozon jest niszczony, gdy reaguje z cząsteczkami zawierającymi azot, wodór, chlor lub brom. Wprawdzie niektóre molekuły niszczące ozon występują naturalnie, jednakże największe szkody wynikają z działalności człowieka. Ludzie wytworzyli inne substancje zubożające warstwę ozonową (w szczególności freony), doprowadzając do rozrostu dziury ozonowej.
Dzięki Protokołowi Montrealskiemu i jego późniejszym poprawkom wprowadzającym dalsze ograniczenia w produkcji substancji szkodliwych dla ozonu, w ciągu kilku dziesięciu lat należy oczekiwać stopniowej regeneracji warstwy ozonowej. Juz teraz widoczne jest, że od 2000 roku następuje stopniowe odradzanie się warstwy ozonowej Ziemi. Jeśli w takim tempie warstwa ozonowa będzie sie odradzała, to prgnzuje się, że w ciągu 10 lat doprowadzi do powrotu stężeń ozonu w stratosferze:
- nad północną półkulą Ziemi do pierwotnego stanu już w 2030 roku,
- nad półkulą południową do 2050 roku,
- nad regionami polarnymi do 2060 roku.
Wycofanie 99% substancji zubożających warstwę ozonową w ramach Protokołu Montrealskiego skutecznie dopomogło w ograniczeniu wzrostu efektu cieplarnianego poprzez udaremnienie emisji 135 miliardów ton równoważnika CO2 w okresie od 1990 roku do 2010 roku. Ponadto naukowcy stwierdzili, że dziura ozonowa nad Antarktydą jest coraz mniejsza, stężenia chloru pochodzącego z substancji zubożających warstwę ozonową w atmosferze osiągnęły maksimum ok. 2000 roku i następnie wskutek działań podjętych w Protokole Montrealskim zaczęły spadać i oczekuje się, ze ok. 2050 r. ich poziom powróci do poziomu z roku 1980. Przy założeniu wdrożenia przez wszystkie kraje świata Poprawek z Kigali (obecnie to 134 kraje), które wprowadziły do Protokołu Montrealskiego zamienniki szkodliwych sunsancji – wodorofluorowęglowodory (HFC), będzie można uniknąć wzrostu o 0,2–0,4 oC do 2100 r. średniej temperatury na Ziemi spowodowanej emisją HFC. Naukowcy podkreślają, że istnieją dostępne alternatywy o niskim współczynniku ocieplenia globalnego dla wszystkich substancji zubożających warstwę ozonową i w większości zastosowań także dla HFC.
Dlatego też Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej powinien stać się inspiracją dla bardziej ambitnych działań w zakresie wprowadzania alternatywnych technologii, zwłaszcza w sektorze chłodnictwa.
Opracowano na podstawie:
16 września - Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej
Ozonosfera
