Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

To wydarzenie, na które zaproszone są zorganizowane grupy. Na mapie kampusu pojawia się kilka przystanków naukowych, co roku oferujących inne interaktywne wykłady z wybranej dziedziny. Uczniowie mogą uczestniczyć w kilku wykładach, prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Śląskiego oraz pracowników innych placówek naukowo-badawczych. Wykłady uzupełniają i rozszerzają szkolną podstawę programową, z pewnością Was zafascynują, staną się początkiem Waszej nowej pasji, a może nawet przyszłej kariery naukowej. 

W wykładach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego co roku bierze udział ok. 17 tysięcy uczniów! W tym roku chcemy wrócić do tradycyjnej formy wykładów i pokazów, prowadzonych dla Was w salach uniwersyteckich.* To cykl spotkań adresowanych do uczniów i nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

W tym roku w programie wydarzenia znajdą się cztery przystanki:

• Osobliwości Świata Fizyki – spotkania z prawami fizyki i eksperymentami,
• Prehistoria – wgląd w genealogię ludzkości i naszej planety,
• Biorobotyka – połączenie nauk przyrodniczych i najnowszych technologii,
• Oko w oko z biologią – bogaty wybór wielu dziedzin biologicznych.

Wykłady rozpoczną się już 6.09 (Biorobotyka i Oko w oko z biologią) oraz 13.09 (Osobliwości Świata Fizyki i Prehistoria) i będą trwały aż do końca września.

*Decyzja ta może zostać zmieniona w zależności od stanu zagrożenia epidemiologicznego we wrześniu tego roku. W przypadku konieczności powrotu do formuły online, wykłady będą prowadzone na żywo lub udostępniane na platformie YouTube.

 

P R O G R A M

PRZYSTANEK 1: Osobliwości Świata Fizyki

Wykłady, które opierają się na przeprowadzanych na żywo eksperymentach i są prowadzone przez naukowców pracujących na co dzień w laboratoriach Instytutu Fizyki. Zawsze dopasowane są do wieku audytorium i nie wymagają wcześniejszej znajomości dziedziny, której dotyczą. Pokazują, jak prawa fizyki działają w rzeczywistości. Oryginalne aranżacje eksperymentów, często w skali makro i z udziałem publiczności, nie tylko zaskakują i budzą emocje, ale pozwalają na głębokie zrozumienie pojęć, zasad i praw fizyki.

Osobliwości Świata Fizyki proponują w tym roku dwa wykłady:

Bezcenna energia.
Od starożytności ludzkość starała się wykonywać prace przy użyciu jak najmniejszej siły i zużywanej energii. Jest na to wiele sposobów. Odkryjemy je, wykonując zaskakujące eksperymenty z Waszym udziałem. Konstrukcje huśtawek, katapult, łuków oraz kusz czekają na śmiałków, a na zmęczonych życiem czeka domino…

Na fali.
Fale są wokół nas. Jesteśmy w nich zanurzeni, choć nie uświadamiamy sobie ich obecności. Dzięki falom surfujemy, ale też widzimy, słyszymy, czujemy, rozmawiamy przez telefon czy badamy odległe zakątki kosmosu. Edward Stachura powiedział „wszystko jest poezją”, a fizyk powie „wszystko jest falą”.

Przystanek Osobliwości Świata Fizyki będzie działał od 13 września do końca miesiąca, bez sobót i niedziel. Dostępne będą trzy seanse dziennie, każdy złożony z obu wykładów, rozpoczynające się o godzinach 9.00, 11.00 i 13.00.

PRZYSTANEK 2: Prehistoria

Wiele rodzin tworzy swoje drzewa genealogiczne. Czy robiliście już takie? Każda rodzina ma swoich przodków – rodziców, dziadków, pradziadków, prapradziadków… Dla każdej rodziny jej pochodzenie jest ważne. Wykłady przystanku Prehistoria pozwalają przyjrzeć się genealogii całej ludzkości, życia w ogóle, a nawet planety, na której żyjemy…

Wykłady:

Eksperyment cukrowy.
Dziwne lub z pozoru głupie zabawy czasem kończą się wielkimi odkryciami. Opowieść o powstaniu Układu Słonecznego.
Co było pierwsze? Jajko czy dinozaur?
Ogromna równina, na której co roku tysiące dinozaurów składały jaja… Odwiedzimy to miejsce po milionach lat i dowiemy się co tam się stało…
Mowa zwierząt.
Wszyscy kochamy zwierzęta i chcielibyśmy wiedzieć, co o nas myślą. Najnowsze badania naukowe ujawniają treść rozmów zwierząt. Co mówią?
Prehistoryczni artyści.
Zachwycamy się sztuką, ale mało kto wie, że jedne z najpiękniejszych dzieł powstawały już prawie 50.000 lat temu!

Przystanek będzie działał od wtorku do piątku od 13.09 do 24.09. Seanse o 11.00 i 13.00 w systemie:

Wykłady 1 i 2, następny dzień 3 i 4, znów 1 i 2 itd.

PRZYSTANEK 3: Biorobotyka

Człowiek i technologia – zmiany, które następują, fundamentalnie zmieniają społeczeństwo. Innowacyjne technologie takie jak Internet rzeczy, sztuczna inteligencja i robotyka, generują wartość dodaną. Jednak my ludzie musimy pozostać głównymi aktorami, traktować technologię jako narzędzie, które nas uszczęśliwia i daje poczucie wartości. To od nas zależy, w jakim kontekście stworzymy i użyjemy technologii. Wykłady „Biorobotyka” to połączenie nauk przyrodniczych z technologiami, prezentowane są najnowsze osiągnięcia nauki i technologii, prelegentami są specjaliści i naukowcy. Pokazujemy rzeczywistość, tłumaczymy i inspirujemy.

I tydzień: od 6.09 do 10.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Droga do kariery robotyka i inżyniera ds. autonomicznych pojazdów

Na przykładzie inżyniera odpowiedzialnego za rozwój robota rolniczego odpowiemy na pytania – kim trzeba się stać żeby współpracować ze światowymi firmami, startupami jak Dyson, Aerialtronics i Emotech? Jakie umiejętności i kompetencje są / będą przydatne? Jak je zdobywać? Gdzie i jak warto się angażować na danym etapie edukacji? Czego i jak warto uczyć na poziomie liceum / technikum żeby się zainspirować i przygotować do wyboru takiej ścieżki kariery?

Najpopularniejsze języki i technologie wśród młodych programistów

Jakie są obecnie trendy wśród języków programowania, w jakich technologiach są niezbędne, i dlaczego? Jak wygląda praca w interdyscyplinarnych projektach i w różnych branżach? Zaprezentowany zostanie także niezbędnik programisty/elektronika czyli zestaw inspiracji jak rozpocząć realizować własne projekty.

II tydzień: od 13.09 do 17.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Mechanizmy obronne zwierząt

Jak nie dać się złapać, lub nie dać się zjeść? Czy upodabnianie się do innych, bardziej niebezpiecznych stworzeń, ma sens? Piękno bioróżnorodności możemy dostrzec w różnych strategiach przetrwania zwierząt, jak np. zmiany proporcji i kształtów ciała czy zawartości substancji toksycznych w tkankach, w ukrywaniu, specyficznej komunikacji chemicznej, i wiele wiele innych. Wykład będzie fascynującą podróżą do świata drapieżników i ofiar.

Spotkanie dzieci z robotem

Badania naukowe dotyczące interakcji dzieci z robotami pokazują, że dzieci traktują robota jak przyjaciela, jako coś pomiędzy zwierzakiem, nauczycielem i technologią. Wykazują wiele zachowań społecznych poprzez przytulanie, łaskotanie, dzielenie się własnymi historiami czy nawet wręczanie prezentów. Obserwacje dzieci pokazują, że rozumieją, że robot jest przedmiotem technologicznym, ale według nich ma też wspólne cechy z istotami żywymi. Przekonamy się.

III tydzień: od 20.09 do 24.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Od krwinki do pijawki

Pokażemy co dzieje się w sieci cienkich, błękitnych linii – żyłach. Z czego składa się i do czego służy krew? Jak pracują serce i naczynia krwionośne? Dodatkowo, gośćmi specjalnymi wykładu będą pijawki lekarskie. Wyjaśnimy co to jest hirudoterapia – jak działa i gdzie ma zastosowanie.

Chirurgiem być

Jak technologia wspomaga dzisiaj specjalistów, w tym medyków? Dlaczego rozwiązania robotyczne są przyszłością medycyny? Podczas wykładu zostanie pokazana droga powstawania polskiego robota kardiochirurgicznego Robin Heart z Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi w Zabrzu. Wykład połączony będzie z mini warsztatami chirurgicznymi – stworzona zostanie przestrzeń do szycia na skórce kurczaka lub banana za pomocą trenażerów laparoskopowych. Świetna okazja do zabawy, nauki i inspiracji, być może dla przyszłych specjalistów.

PRZYSTANEK 4: Oko w oko z biologią

Przystanek „Oko w oko z biologią” to wykłady z zakresu nauk przyrodniczych, podczas których uczestnicy zapoznają się z najnowszą wiedzą i ciekawostkami z zakresu takich dziedzin jak zoologia, botanika, mikrobiologia, biochemia, embriologia, cytologia, genetyka, czy fizjologia. Tegoroczna propozycja to aż 4 różne duety wykładów (w każdym tygodniu inny duet) i 8 ciekawych tematów. Podczas każdego seansu odbywać się będą dwa różne wykłady prowadzone przez świetnych naukowców i dydaktyków Uniwersytetu Śląskiego. Wykłady dedykowane są uczniom szkół podstawowych oraz średnich i dostosowane są do wieku uczestników biorących udział w danym seansie.

I tydzień: od 6.09 do 10.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Metaboliczne zagwozdki komórki
Komórka jest podstawową jednostką strukturalną każdego żywego organizmu, zdolną do samodzielnego przeprowadzania licznych procesów życiowych. Bazując na tym, komórkę można porównać do ogromnej fabryki, w której działają liczne linie produkcyjne, kontrolowane przez wyspecjalizowane układy regulujące. Można sobie zatem zadać pytanie, jak to się dzieje, że tak mała struktura może się odżywiać, oddychać, poruszać, czy nawet rozmnażać. Wszystko sprowadza się do licznych szlaków metabolicznych, które są zależne od siebie, a zaburzenia tylko jednego z nich mogą mieć dalekie konsekwencje dla prawidłowego funkcjonowania komórki.

Niecodzienne spotkania z owadami
Owady to najliczniejsza w gatunki grupa zwierząt, a zarazem najsłabiej poznana, czego dowodzi fakt, że każdego dnia na całym świecie odkrywane i opisywane są nowe gatunki. Zwierzęta te doskonale potrafią adaptować się do zmieniających się warunków środowiska, co spowodowało, że opanowały prawie wszystkie znane nam ekosystemy. Cechuje je różnorodność barw, kształtów, a także zachowań, począwszy od tych związanych ze zdobywaniem pokarmu, przez zachowania godowe, a na mechanizmach obronnych kończąc. Są również doskonałym obiektem badań, a także inspiracją dla projektantów, inżynierów, biotechnologów, czy nawet technologów żywności.

II tydzień: od 13.09 do 17.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Mikroorganizmy w służbie człowieka
Mikroorganizmy służą człowiekowi jeszcze od czasów, kiedy nie zdawaliśmy sobie sprawy z ich istnienia. I pomimo tego, że ich rola w życiu człowieka znacznie się zmieniła, to nadal czerpiemy wiele korzyści z ich obecności, począwszy od produkcji żywności, przez produkcję leków, kończąc na branży kosmetologicznej. Obecnie prowadzi się liczne badania nad możliwościami wykorzystania tych mikroskopijnych organizmów w dziedzinach, z którymi do tej pory nie były kojarzone.

Sekretne życie jelit
Jelita to ciemne i nieprzyjazne miejsce, gdzie wydawałoby się, że nie ma prawa funkcjonować żaden żywy organizm. Jednakże jak się okazuje, błony śluzowe jelit zamieszkują zróżnicowane mikroorganizmy, które pozostają ze sobą w równowadze i wpływają korzystnie na nasz organizm, regulując m.in. pracę wielu układów naszego ciała. Są odpowiedzialne za syntezę niektórych witamin, kwasów tłuszczowych, walczą z niekorzystnymi patogenami, wspierają układ odpornościowy, a także wpływają na aktywność układu nerwowego. Zachwianie tej kruchej równowagi, określane jako dysbioza, niesie ze sobą poważne konsekwencje dla organizmu, czego w żadnym wypadku nie należy lekceważyć.

III tydzień: od 20.09 do 24.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Genetyka XXI wieku
Genetyka to jedna z najsilniej rozwijających się dziedzin nauki, która w XXI wieku nie powinna być kojarzona tylko z budową DNA, dziedziczeniem koloru oczu, czy chorobami genetycznymi. Jest to nauka, która dostarcza nam wielu narzędzi badawczych i rozwiązań, które człowiek wykorzystuje w życiu codziennym. Organizmy modyfikowane genetycznie, terapia genowa, testy diagnostyczne, bioinformatyka, toksygenomika, nutrigenetyka to tylko jedne z licznych obszarów badań naukowych, gdzie genetycy osiągają spektakularne sukcesy.

Nieproszeni goście wewnątrz nas
Pasożyty to organizmy, które pomimo tego, że nie wzbudzają w nas pozytywnych emocji, to stanowią ważny element wszystkich ekosystemów, w których toczą zażartą batalię ze swoimi gospodarzami. Zarówno pasożyt, jak i żywiciel chce przechytrzyć tego drugiego, biorąc udział w niezwykłym wyścigu zbrojeń, który nigdy nie będzie miał końca. Żywiciel zrobi wszystko, żeby uchronić się przed inwazją pasożyta, zaś ten drugi? No właśnie, co może zrobić pasożyt? Oszukać układ immunologiczny? Przejąć kontrolę nad naszym umysłem? Stworzyć dla siebie gniazdko miłości w naszym ciele? A może zdecydować o tym, co chcemy zjeść? Podczas wykładu przeniesiemy się do świata pasożytów i poznamy strategie, jakie obrały pasożyty w celu zdobycia żywiciela.

IV tydzień: od 27.09 do 30.09, seanse o godz. 9:00, 11:00, 13:00

Fizjologia roślin w pigułce
Świat roślin jest pełen gatunków, które wykazują szereg niezwykłych właściwości. Czy rośliny potrafią liczyć? Czy mają zdolność do poruszania się, albo do komunikowania się z innymi gatunkami? Czy potrafią tańczyć? Jak walczą z patogenami lub roślinożercami? Czy rośliny widzą? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć podczas wykładu, który odkryje przed nami sekrety królestwa roślin i udowodni, że nie są to nudne organizmy, jak powszechnie się uważa.

Zachowania godowe, czyli jak to robią zwierzęta?
Rozmnażanie należy do podstawowych czynności żywego organizmu. Jednakże, aby zdobyć wymarzonego partnera, z którym chciałoby się mieć potomstwo, wiele gatunków zwierząt musi się mocno natrudzić, żeby zostać zauważonym. Tańce godowe, miłosne okrzyki, zmiana koloru ciała, niezwykłe prezenty, czy budowanie gniazdek miłości to tylko nieliczne ze sposób na zdobycie partnera. A jak już się to uda, to pozostaje tylko konsumpcja i tutaj również zwierzęta mogą pochwalić się niezwykłymi miłosnymi technikami.

Organizatorem Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego jest Uniwersytet Otwarty UŚ. 

Więcej informacjina stronie:
Uniwersyteckie Miasteczko Naukowe

oraz profilu FB:
https://fb.me/e/19OW4b2I6