Nowy sposób otrzymywania związków, które znajdą zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu opracowali nowy sposób otrzymywania niskowrzących eterów i sulfidów 1-propenylowych (pochodnych winylowych) – związków o dużym znaczeniu w chemii, syntezie organicznej, biochemii, technologii chemicznej oraz technologii polimerów. Metoda została objęta ochroną patentową.
Niskowrzące etery 1-propenylowe (ogólnie winylowe) mogą być stosowane między innymi jako monomery, z których produkuje się żywice światłoutwardzalne wykorzystywane na przykład w druku 3D. Wybrane spośród nich są również używane jako substraty do syntezy wyjściowego związku do otrzymywania β-karotenu – neutralizującej wolne rodniki prowitaminy witaminy A oraz likopenu – barwnika wykorzystywanego w przemyśle spożywczym.
Z kolei sulfidy 1-propenylowe (ogólnie winylowe) są związkami stosowanymi na przykład jako: stabilizatory i dodatki przeciwutleniające do gumy czy monomery do otrzymywania polimerów o wysokim współczynniku załamania światła wykorzystywanych w technologii produkcji światłowodów. Niektóre sulfidy winylowe (i 1-propenylowe) mogą być także składnikami mieszanin będących dodatkami smakowymi lub zapachowymi o aromacie cebuli.
Naukowcy opracowali efektywny, tani i wydajny sposób otrzymywania niskowrzących eterów i sulfidów 1-propenylowych, wykorzystując zaprojektowany odpowiednio układ katalityczny, który dzięki regeneracji nadaje się do wielokrotnego użytku. Jest również uniwersalny – może służyć wytwarzaniu wielu tego typu związków. Zgodnie z opatentowanym rozwiązaniem produkty te są otrzymywane w wyniku izomeryzacji prekursora allilowego przeprowadzanej w typowej aparaturze pozwalającej na ogrzewanie mieszaniny reakcyjnej i oddestylowywanie produktów – pod normalnym lub zmniejszonym ciśnieniem. W ten sposób otrzymywany jest czysty produkt bez odpadów i konieczności ekstrahowania, co znacznie ułatwia realizację procesu. Dodatkowo, dzięki zastosowaniu metod spektroskopowych, można na koniec sprawdzić, czy na pewno uzyskany został konkretny związek.
Autorami opatentowanej metody są naukowcy reprezentujący:
- Uniwersytet Śląski w Katowicach – prof. zw. dr hab. inż. Stanisław Krompiec, mgr Beata Marcol, dr Mateusz Penkala oraz dr Michał Filapek,
- Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach – dr inż. Grzegorz Benke i dr inż. Katarzyna Leszczyńska-Sejda,
- a także Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – prof. zw. dr hab. Cezary Pietraszuk i dr Szymon Rogalski
Tekst jest redagowaną wersją artykułu, który pod tym samym tytułem ukazał się w serwisie internetowym Uniwersytetu Śląskiego.
