Niezwykłe umiejętności kakadu białookiej
Kakadu białooka, niewielka papuga żyjąca na Wyspach Tanimbar, potrafi posługiwać się narzędziami, które sama zdobywa i przynosi na miejsce, gdzie są jej potrzebne. Dotąd naukowcy uważali, że tak zaawansowany sposób posługiwania się narzędziami wyróżnia tylko ludzi i nieodległe nam gatunki naczelnych.
Kakadu białooka, zwana też kakadu goffiniana to malutka, upierzona na biało papuga zamieszkująca indonezyjskie Wyspy Tanimbar. W czasopiśmie „Current Biology” 10 lutego ukazał się artykuł, z którego dowiadujemy się, że kakadu białooka jest niezwykle sprawnym rzemieślnikiem. Nie tylko posługuje się znalezionymi przedmiotami jak narzędziami, ale zbiera je, zachowuje i przynosi ze sobą, kiedy są jej potrzebne. Już wcześniejsze badania pokazały, że potrafi posłużyć się co najmniej trzema różnymi typami narzędzi, ale teraz badacze dowiedli, że w jej zachowaniu jest niewiele przypadkowości – kakadu używa tych narzędzi jak „zestawu”, to znaczy dobiera odpowiednio do sytuacji i posługuje się różnymi kombinacjami.
Żeby potwierdzić intuicje i przewidywanie związane z papugą, zespół badaczy pod kierownictwem dr Antonio Osuna-Mascaró z Veterinärmedizinische Universität Wien zaprojektował i przeprowadził eksperyment, w którym kakadu musiała posłużyć się kilkoma narzędziami w odpowiedniej sekwencji, żeby dotrzeć do zamkniętego smakołyka.
– Dzięki temu eksperymentowi mamy już pewność, że podobnie jak szympansy, kakadu goffiniana nie tylko posługują się różnymi narzędziami, ale także dokładnie wiedzą jak używać ich jako „zestawu” – mówi dr Osuna-Mascaró. – Ich umiejętność dostosowania się do sytuacji jest niesamowita.
Badania były inspirowane i wzorowane na zachowaniu obserwowanym u szympansów pochodzących z Goualougo Triangle w północnym Kongo. Szympansy, żeby dotrzeć do lubianych przez siebie termitów, wykonywały sekwencję czynności: najpierw używały krótkiego, tępego patyka, żeby zrobić dziury w gnieździe termitów, a potem za pomocą rurki zrobionej z roślin wydobywały termity przez stworzony otwór. Zespół badaczy z Wiednia zaprojektował podobne przeszkody i narzędzia dla kakadu białookiej, tyle że zamiast narzędzi, które można znaleźć w kongijskiej dżungli, zaproponowano papudze ołówek i rurkę, a zamiast termitów, jako nagroda czekały lubiane przez nią orzechy nerkowca.
Żeby dotrzeć do orzecha, papuga musiała najpierw przebić błonę za pomocą twardego, ale krótkiego narzędzia, a następnie długą plastikową rurką dosięgnąć orzecha, tak żeby przepchnąć go w dostępne miejsce.
Siedem na dziesięć kakadu biorących udział w eksperymencie poradziło sobie z tym zadaniem, a dwie z nich zrobiły to już za pierwszym podejściem, w ciągu pół minuty. Dla każdej papugi kolejne próby prowadziły do coraz sprawniejszej realizacji zadania. Te sukcesy obrazuje film dostępy na YouTube (patrz obok).
Warto zauważyć, że w naturze kakadu białookie nie mają do czynienia z wyzwaniem podobnym do tego, więc zadanie wymagało od nich szczególnej inwencyjności. Każda z tych, które dotarły do orzecha, robiła to na swój własny specyficzny sposób, inaczej dochodząc do tego, jak osiągnąć swój cel.
W kolejnych eksperymentach badacze przekonali się, że papuga nie tylko posługuje się narzędziami, które ma pod ręką, ale znajduje też potrzebne przedmioty i przenosi je na miejsce działania. Bardzo sprawnie radzi sobie też z doborem – w eksperymencie czasem nie zakładano ochronnej błony i wówczas papugi rezygnowały z narzędzia, którym zwykle ją przebijały. Kolejny film doskonale obrazuje, jak sprawnie papugi radzą sobie z użyciem obu narzędzi, które muszą przetransportować. Niektóre z nich trzymały oba narzędzia jednocześnie, żeby nie musieć przemieszczać się dwa razy, a następnie bardzo dobrze radziły sobie z użyciem jednego narzędzia i utrzymaniem drugiego.
Badacze podkreślają, że byli zaskoczeni inwencyjnością zwierząt. Wykonywały działania, o których jak dotąd wiadomo było, że potrafią je zrobić tylko ludzie i szympansy. Na dodatek – jak w przypadku przenoszenia i utrzymania kilku narzędzi jednocześnie – kakadu zrobiły więcej, niż oczekiwali badacze projektujący eksperyment. Wygląda na to, że kakadu były dotąd niedoceniane w swoich zdolnościach poznawczych i można się spodziewać, że kolejne badania odkryją przed nami inne ich niezwykłe umiejętności.
Badania: Antonio J. Osuna-Mascaró, Flexible tool set transport in Goffin's cockatoos, Current Biology (2023). DOI: 10.1016/j.cub.2023.01.023. https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)00057-X
Opracowano na podstawie artykułu Cockatoos know to bring along multiple tools when they fish for cashews opublikowanego na portalu Phys.org.
