Naukowcy odkryli jednego z najstarszych ptaków na Ziemi
Budowa zwierzęcia wskazuje, że kluczowe cechy podobne do ptaków zaczęły się rozwijać w okresie późnej jury, prawie 20 milionów lat wcześniej niż dotąd sądzono.
To wyjątkowe znalezisko pochodzi sprzed około 148–150 milionów lat i dostarcza istotnych informacji na temat ewolucji ptaków. Skamieniałość Baminornis zhenghensis, która została odkryta w prowincji Fujian w południowo-wschodnich Chinach, w formacji znanej jako fauna Zhenghe, uzupełnia lukę w zapisie kopalnym i sugeruje, że pierwsi przedstawiciele ptaków mogli pojawić się wcześniej, niż dotąd sądzono.
Znaleziony okaz Baminornis (nazwa oznacza „ptaka z prowincji Fujian”) był niekompletny i częściowo połączony anatomicznie. W szczątkach znajdowały się: kości lewej kończyny przedniej i tylnej, częściowe lewe obręcze barkowa i miedniczna, kręgi grzbietowe i ogonowe, pygostyl oraz kilka żeber i żołądek.
Baminornis był stosunkowo niewielkim ptakiem. Na podstawie zachowanych szczątków szacuje się, że jego masa mogła wynosić od 130–300 gramów i około 15 cm długości, co czyniło go pod względem wielkości porównywalnym do współczesnych małych ptaków. Jego rozpiętość skrzydeł nie jest dokładnie znana ze względu na brak kompletnych kości przednich kończyn, ale można przypuszczać, że była proporcjonalna do jego długości ciała, podobnie jak u innych wczesnych ptaków. Mimo swoich niewielkich rozmiarów miał dobrze rozwinięte struktury kostne związane z lataniem, co sugeruje, że mógł być sprawnym lotnikiem.
Dotychczas większość znanych ptaków jurajskich, w tym słynny Archaeopteryx, miała długi, gadzi ogon, typowy dla wcześniejszych teropodów. Baminornis zhenghensis wyróżnia się jednak krótkim ogonem zakończonym wspomnianym wcześnie pygostylem – strukturą kostną, którą można znaleźć u bardziej zaawansowanych ptaków kredowych i współczesnych. To oznacza, że kluczowe przystosowania ptasie, wcześniej przypisywane okresowi kredy, mogły pojawić się znacznie wcześniej. Badacze podkreślają, że Baminornis łączy cechy zarówno bardziej prymitywnych dinozaurów, jak i zaawansowanych ptaków. Jego obręcz barkowa i miednica są podobne do tych elementów szkieletu, które występowały u ptaków kredowych, dłonie natomiast zachowały prymitywny układ charakterystyczny dla nieptasich teropodów. To świadczy o mozaikowej ewolucji wczesnych ptaków, w której różne cechy rozwijały się w odmiennym tempie.
Oprócz Baminornis zhenghensis na tym samym stanowisku paleontologicznym znaleziono także fragment furkuli (furkula, potocznie nazywana kością widełkową, to sparowana kość występująca u ptaków i niektórych dinozaurów teropodów, powstaje w wyniku zrośnięcia dwóch obojczyków i pełni kluczową rolę w mechanice lotu) innego wczesnego ptaka, przypisanego do grupy ornituromorfów, obejmujących ptaki bardziej zaawansowane ewolucyjnie. Ponadto w faunie Zhenghe natrafiono na szczątki przedstawiciela rodziny Anchiornithidae – pierzastego dinozaura, który wykazywał podobieństwa do ptaków. To sugeruje, że fauna Zhenghe mogła być ważnym miejscem w procesie ewolucji ptaków i ich bliskich krewnych. Znaleziska te wskazują na istnienie większej różnorodności wśród ptaków jurajskich, niż wcześniej przypuszczano, i potwierdzają, że ewolucja ptaków była procesem długim i stopniowym, a nie nagłą zmianą.
Odkrycie Baminornis zhenghensis otwiera nowy rozdział w badaniach nad początkami ptaków. Naukowcy planują dokładniejsze analizy skamieniałości, w tym badania mikrostruktury kości i analizy chemiczne, które mogą dostarczyć dodatkowych informacji o sposobie życia tych wczesnych ptaków. Ważnym celem dalszych badań jest także poszukiwanie kolejnych okazów, które mogą pomóc w lepszym zrozumieniu różnorodności i adaptacji wczesnych ptaków. Fauna Zhenghe okazała się niezwykle obiecującym stanowiskiem paleontologicznym, które może dostarczyć kolejnych rewolucyjnych odkryć dotyczących ewolucji ptaków i ich przodków.
Opracowano na podstawie:
Scientists Have Uncovered One of the Oldest Birds Ever – And It’s Unlike Anything We’ve Seen
Earliest short-tailed bird from the Late Jurassic of China
