Langur z Puppa – nowy gatunek naczelnych
Odkryto nowy gatunek naczelnych. Pośród dużej różnorodności znanych już gatunków naczelnych jest miejsce dla jeszcze jednego – langura z Puppa (ang Popa langur). Rodzaj naczelne obejmuje bardzo dużą różnorodność gatunkową – od małp lemurowych, przez szerokonose małpy amerykańskie i wąskonose małpy mieszkające w Afryce i w Azji, aż po człowiekowate i samego człowieka. Langur z Puppa należy do langurów, czyli do koczkodanowatych małp wąskonosych zamieszkujących Azję południowo-wschodnią.
Langury (Presbytis) to plemię (takson ponad rodzajem), do którego należą między innymi luntugi (Trachypithecus), czyli niewielkie małpy osiągające rozmiary od 42 do 72 cm, ważące 5-14 kg i posiadające ogon o długości od 57 do 104 cm. Właśnie do rodzaju Trachypithecus należy nowy gatunek, odkryty właśnie w Mjanmie (dawniej Birmie) - langur z Puppa (Trachypithecus popa). Ogłoszeniem i opisem w czasopiśmie „Zoological Research” zajęli się biolodzy z Niemieckiego Centrum Naczelnych (Deutsches Primatenzentrum) Instytutu Leibniza.
Niemieccy biolodzy ewolucyjni we współpracy m.in. z pracownikami mjanmińskiego programu Fauna & Flora International (FFI), a także kilkoma lokalnymi uczelniami oraz z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie przebadali historię ewolucyjną zróżnicowania langurów w Mjanmie. Tak filogenetyczna analiza potwierdziła, że mamy do czynienia z nieopisanym wcześniej gatunkiem, który posiada odrębne cechy anatomiczne i behawioralne.
Langur z Puppa występuje wyłącznie w centralnej części Mjanmy, ja jego nazwa pochodzi od świętej dla miejscowej społeczności góry Puppa (ang. Mount Popa), którą zasiedla około 100 różnych gatunków dużych zwierząt. Góra Puppa to wygasły wulkan, na szczycie którego znajduje się klasztor buddyjski, a miejscowa ludność wierzy, że górę zamieszkują duchy zwane nat. Równocześnie jest to cenny rezerwat dzikiej przyrody.
Langur z Puppa od wcześniej znanych gatunków odróżnia się kolorem futra, długością ogona i wymiarami czaszki. Badania genetyczne pozwoliły ustalić, że nowy gatunek oddzielił się od innych około miliona lat temu. Warto podkreślić, że wykonanie badań genetycznych nie wymaga łapania żywych przedstawicieli gatunku i pobierania od nich materiału genetycznego. Każde zwierzę zostawia bowiem po sobie materiał genetyczny w regularnych odstępach związanych z cyklem odżywiania… w postaci odchodów oczywiście. Ponadto badacze odkryli, że w brytyjskim Muzeum Historii Naturalnej znajduje się jeden okaz langura z Puppa, przechowywany jako NHMUK ZD.1914.7.19.3 (zdjęcia dostępne tu: https://www.dpz.eu/en/home/single-view/news/neue-affenart-in-asien-entdeckt-den-popa-langur.html). Jego tkanki także zostały poddane badaniu porównawczemu.
– Analiza DNA okazu muzealnego z kolekcji londyńskiego Muzeum Historii Naturalnej, przechowywanego tam od ponad 100 lat, pozwoliła nam ostatecznie domknąć opis nowego gatunku – opowiada dr Christian Roos, pracownik Deutsches Primatenzentrum i pierwszy autor publikacji. – Udało się potwierdzić badania terenowe i uzupełnić luki, które wymagały bliskiego przyjrzenia się zwierzęciu.
Badacze ustalili populację nowego gatunku na zaledwie około 200-250 osobników, żyjących w czterech odizolowanych od siebie populacjach. Gatunek jest w stanie krytycznego zagrożenia wyginięciem, przede wszystkim ze względu na myśliwych i ciągłą utratę siedlisk. Jak podkreśla Ngwe Lwin, prymatolog pracujący w projekcie Fauna & Flora International, dalsze badania terenowe są niezbędne i pilne. Będą je wykonywać FFI i inne organizacje i jednostki badawcze.
Badania źródłowe: Christian Roos, Kristofer M. Helgen, Roberto Portela Miguez, et. al. Mitogenomic phylogeny of the Asian colobine genus Trachypithecus with special focus on Trachypithecus phayrei (Blyth, 1847) and description of a new species. Zoological Research, 2020, 41(6): 656-669. doi: 10.24272/j.issn.2095-8137.2020.254
Opracowano na podstawie artykułu New primate species discovered in Myanmar opublikowanego na stronie internetowej Deutsches Primatenzentrum.
