Dzień Bociana Białego
Niby to bielik jest w polskim godle, ale umówmy się, jak często możemy go dziś spotkać w naturalnych warunkach? Znacznie więcej emocji, skojarzeń i możliwości spotkania łączy przeciętnego mieszkańca Polski z bocianem białym. 31 maja obchodzimy Dzień Bociana Białego.
Bocian biały jest być można najbardziej „swojskim”, bliskim nam ptakiem. Kiedy pojawia się na horyzoncie, wiemy że nadeszła wiosna. Tradycja łączy go też z płodnością – w całej kulturze europejskiej, a w Polsce w szczególności powtarza się, że to bociany na swoich długich dziobach przynoszą w zawiniątkach nowonarodzone dzieci. To właśnie z tych dwóch powodów za pewne Dzień Bociana Białego ustanowiono 31 maja, w dzień poprzedzający Dzień Dziecka.
Bocian biały należy do gatunków podlegających ścisłej ochronie w Polsce i w Europie, natomiast w kategoriach Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody określany jest jako gatunek najmniejszej troski, czyli taki, który nie jest zagrożony wyginięciem. Jego ochrona ma więc charakter zapobiegawczy i służyć ma nie tylko przetrwaniu gatunku, ale głównie zachowaniu środowiska naturalnego w jego dotychczasowej formie. Tak przedstawiają to twórcy programu Natura 2000 w ramach tak zwanej dyrektywy ptasiej z 1979 roku (odnowionej w 2009 roku).
Obszar geograficzny Polski, szczególnie jej północnej części, jest idealnym środowiskiem naturalnym dla bociana białego. Klimat, ukształtowanie terenu i mała fauna bardzo sprzyja życiu tego ptaka. Dlaczego co roku około 50 tysięcy par bocianów wraca do nas po zimowej przerwie, tu gniazduje i wychowuje młode. To stanowi około jednej czwartej lub jednej piątej wszystkich przedstawicieli tego gatunku.
Siedliska bociana białego i sam gatunek uznaje za szczególnie cenny element środowiska i bardzo łatwo ulegający degradacji w środowisku zindustrializowanym. Właśnie dlatego ptak popularny kiedyś w całej Europie dziś wybiera przede wszystkim wiejskie tereny północnej Polski i podobne przestrzenie na Ukrainie, Litwie i Białorusi w których nadal można znaleźć tereny podmokłe, nieuregulowane rzeki i odpowiednią dla ich podniebienia drobną faunę. Wbrew obiegowym opiniom bociany niż żywią się wyłącznie żabami. Jadają też wiele owadów (chrząszcze, koniki polne, szarańczę i świerszcze) dżdżownice, gady, płazy, szczególnie gatunki takich żab, jak żaba wodna i żaba trawna oraz małe ssaki, takie jak nornice, krety i ryjówki. To także ta dieta sprawia, że bocian jest korzystnym sąsiadem dla człowieka – jeżeli w okolicy gospodarstwa zamieszka bocian, jest duża szansa, że wyprowadzą się stamtąd szkodniki, takie jak myszy i krety.
Bociany zimują w Afryce (jeden podgatunek w Indiach) na rozległych przestrzeniach od Afryki subsaharyjskiej po najbardziej południową część kontynentu. Lecąc tam z Europy bociany mają dobrze wybrany szlak – omijają Morze Śródziemne, nad którym nie wieją odpowiednie wiatry i lecą nad obszarami Bliskiego Wschodu. W ostatnich latach obserwatorzy zauważyli też, że w związku z lekką zimą część bocianów nie odlatuje w ogóle na południa.
