Co nas czeka w nauce w 2023 roku według „Nature” cz. 2
Zdaniem redaktorów tygodnika „Nature” rok 2023 będzie niezwykle ciekawy dla świata nauki. Pośród wielu innych nurtów badań, trzy mają wyrosnąć na najważniejsze: lądowanie na Księżycu, szczepionki mRNA oraz zmiany klimatyczne i finansowanie ich przeciwdziałaniu.
Tekst jest kontynuacją artykułu: „Co nas czeka w nauce w 2023 roku według «Nature»” - https://przystaneknauka.us.edu.pl/artykul/co-nas-czeka-w-nauce-w-2023-roku-wedlug-nature-cz-1
6. Straty i szkody klimatyczne
Porozumienie w sprawie funduszu strat i szkód podczas 27. Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatycznych (COP27) w egipskim Sharm El-Sheikh w listopadzie 2022 stanowiło ważny krok we wsparciu prac nad ochroną przed zmianami klimatycznymi, pod którym podpisało się większość kluczowych decydentów. Najważniejszym elementem porozumienia jest ustalenie, że za finansowe wsparcie regionów o najtrudniejszej sytuacji mają wziąć na siebie przede wszystkim bogate kraje, których rozwój ekonomiczny i przemysłowy przez lata (czy nawet przez kilka ostatnich stuleci) doprowadziło do katastrofy klimatycznej, która stopniowo staje się naszym udziałem.
Na razie porozumienie jest jednak sformułowane na wysokim poziomie ogólności. Oczekuje się, że „komitet przejściowy” spotka się przed końcem marca, aby wydać zalecenia dotyczące sposobu zorganizowania tych funduszy, które zostaną przedstawione delegatom z całego świata podczas konferencji ONZ COP28 w Dubaju w listopadzie przyszłego roku.
7. Poza model standardowy
Rok 2023 ma też być istotny w postępie fizyki teoretycznej
Fizycy ujawnili już w kwietniu 2022 roku pierwsze wyniki trwającego od 2018 roku eksperymentu „Muon g-2”, ale dokładniejsze rezultaty badań mają opublikować w nadchodzącym roku 2023. Eksperyment bada, jak krótkotrwałe subatomowe cząstki zwane mionami zachowują się w polu magnetycznym. Pierwsze wyniki badań pokazują, że cząsteczki zachowują się inaczej, niż należałoby oczekiwać na podstawie modelu standardowego. Badacze porównują to odkrycie z lądowaniem na Marsie – należało się spodziewać, że kiedyś do tego dojdzie, ale nie ma wątpliwości, że jest to wydarzenie epokowe.
Także chińscy fizycy w Jiangmen Underground Neutrino Observatory w południowych Chinach rozpoczną próbę wyjścia poza modelem standardowym, używając detektora umieszczonego 700 metrów pod ziemią, aby precyzyjnie zmierzyć oscylacje neutrin — elektrycznie obojętnych cząstek subatomowych.
Innym wyczekiwanym wydarzeniem dla fizyków cząstek elementarnych jest otwarcie Europejskiego Źródła Spalacyjnego (European Spallation Source, ESS) w pobliżu Lund w Szwecji. Ogólnoeuropejski projekt będzie generować intensywne wiązki neutronów do badania struktury materiałów przy użyciu najpotężniejszego liniowego akceleratora protonów, jaki kiedykolwiek zbudowano.
8. Lek na Alzheimera
Już na początku stycznia 2023 roku spodziewamy się, że Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków ogłosi, czy lek, który spowolnił tempo pogorszenia funkcji poznawczych w poważnym badaniu klinicznym, może być dostępny dla osób z chorobą Alzheimera. Lekanemab, opracowany przez firmę farmaceutyczną Eisai i firmę biotechnologiczną Biogen, jest przeciwciałem monoklonalnym, które usuwa białko amyloidu-β gromadzące się w mózgu. W badaniu klinicznym wzięło udział 1795 osób z chorobą Alzheimera we wczesnym stadium. Wykazano, że lekanemab spowalniał spadek zdolności umysłowych u 27% badanych w porównaniu do osób otrzymujących placebo. Lek budzi jednak nadal wiele niejasności – część badaczy uważa, że korzyści są nie dość wyraźne, a niektóry podkreślają też, że lekanemab może być niebezpieczny dla pacjentów.
Inny lek na Alzheimera, zwany blarkamesine — opracowany przez Anavex Life Sciences w Nowym Jorku — będzie nadal przechodził przez próby kliniczne. Blacamesine aktywuje białko, które poprawia stabilność neuronów i ich zdolność do łączenia się ze sobą.
9. Składowanie odpadów z paliwa
Pierwszy na świecie magazyn odpadów radioaktywnych ma zostać uruchomiony w przyszłym roku na Olkiluoto, wyspie u południowo-zachodniego wybrzeża Finlandii. Fiński rząd zatwierdził budowę głębokiego podziemnego składowiska w 2015 roku. Cel jest jasny – bezpiecznie składować wypalone paliwo jądrowe. Maksymalnie 6500 ton radioaktywnego uranu zostanie zapakowanych w miedziane kanistry, które zostaną pokryte gliną i zakopane w tunelach z granitowego podłoża skalnego 400 metrów pod ziemią. Materiał jądrowy pozostanie tam zamknięty przez kilkaset tysięcy lat – do tego czasu poziom promieniowania będzie nieszkodliwy.
Opracowano na podstawie artykułu Miryam Naddaf, The science events to watch for in 2023 opublikowanego na portalu tygodnika "Nature".
doi: https://doi.org/10.1038/d41586-022-04444-3
