Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

W 2014 roku dwaj astronomowie, Pedro Bernardinelli i Gary Bernstein – student i profesor na Uniwersytecie Pensylwanii – posługując się narzędziami projektu Dark Energy Survey, odkryli kometę, nazwaną później od ich nazwisk kometą Bernardinelliego-Bernsteina lub, zgodnie z typową klasyfikacją, C/2014 UN271. Kometa była wówczas odległa o około 29 jednostek astronomicznych (AU) od Słońca, czyli w dystansie niewiele mniejszym niż Neptun. Nigdy wcześniej nie udało się zaobserwować komety znajdującej się tak daleko.

Ostatnio o komecie Bernardinelliego-Bernsteina było głośno w lipcu 2021 roku, kiedy ponowna obserwacja pozwoliła dostrzec jej warkocz, a obliczenia dały pierwszą sugestię, że jest to obiekt o niespotykanej dotąd skali. Szacowano wówczas, że średnica obiektu może wynosić od 100 do 200 kilometrów. Teraz astronomom udało się bardziej precyzyjnie określić jej wielkość – w przybliżeniu 137 kilometrów (plus/minus 17 km). Coraz więcej wiemy też o jej drodze w stronę wewnętrznej części Układu Słonecznego.

Publikacja przynosząca te rewelacje ma się ukazać w czasopiśmie Astronomy and Astrophysics Letters, a na razie autorzy przedstawili ją na serwerze preprintów arXiv.

Te ustalenia potwierdzają, że mamy do czynienia z największym obiektem pochodzących z Obłoku Oorta, jaki dotąd zaobserwowano (badacze spodziewają się, że jest tam znacznie więcej podobnych ciał) i największą kometą, nie licząc obiektu 2060 Chiron, krążącego między Saturnem i Uranem i uznawanego zarówno za planetoidę jak i kometę, mającego około 200 km średnicy.

Należy podkreślić, że to, co nazywamy obserwacją komety – czyli obiektu jednak znacznie mniejszego niż planety – znajdującej się w tak dużej odległości, nie jest prostą obserwacją i mierzeniem wielkości obiektu widocznego w okularze teleskopu. Superczułe narzędzia projektu Dark Energy Survey, dzięki któremu odkryto kometę, są nastawione przede wszystkim na światło podczerwone. Na potrzeby najnowszego badania wykorzystano dane z Atacama Large Millimeter Array, największego na świecie interferometru radiowego, czyli urządzenia badającego promieniowanie radiowe, charakterystyczne dla bardzo oddalonych i nie emitujących dużego światła, takich jak obłoki gazu i pyłu kosmicznego.

Aby dowiedzieć się więcej o jej rozmiarze, zespół badał długości fal światła odbijającego się od komety. Ich obliczenia wykazały, że aby kometa odbijała tak dużo światła, musiała mieć średnicę około 137 kilometrów. Nie spotykano dotąd tak dużych obiektów, które przyleciały do wewnętrznej części naszego Układu Słonecznego – ten rozmiar przypomina raczej planetoidę. Poprzednim rekordzistą była kometa Hale’a-Boppa, której średnicę zmierzono na około 74 kilometry. Ta ostatnia była całkiem dobrze widoczna z Ziemi, kiedy w latach 1996-1997 znajdowała się w stosunkowo niedużej odległości od nas, 194 milionów kilometrów, czyli około 1,3 jednostki astronomicznej. W tym czasie była jednym z najlepiej widocznych z Ziemi obiektów. Kometa Bernardinelliego-Bernsteina, choć około dwa razy większa, nie ma szans na stanie się taką atrakcją na nocnym niebie, ponieważ nie zbliży się do centrum Układu Słonecznego bardziej niż na 9 jednostek astronomicznych, czyli w okolice orbity Saturna.

Kometa jest rzeczywiście gigantyczna, ale stopniowo się zmniejsza, ponieważ traci lód podczas zbliżania się do Słońca. Naukowcy spodziewają się więc, że kiedy będzie na tyle nieodległa, by mierzyć ją bardziej precyzyjnie, to prawdopodobnie będzie już mniejsza.

Badania źródłowe: E. Lellouch et al., Size and albedo of the largest detected Oort-cloud object: comet C/2014 UN 271 (Bernardinelli-Bernstein). https://arxiv.org/abs/2201.13188

Opracowano na podstawie artykułu Comet 2014 UN271 the largest ever observed opublikowanego na portalu Phys.org

Więcej o komecie: https://przystaneknauka.us.edu.pl/artykul/odkrycie-megakomety