Psy łatwiej uczą się przestrzeni niż przedmiotów
Zdolności poznawcze psów są odmienne od ludzkich. Postrzeganie oparte na wzorku łatwiej przychodzi im wobec konkretnej przestrzeni niż cech przedmiotów. Im sprawniejszy poznawczo pies, tym te cechy są jednak bliższe ludzkim.
Psy postrzegają świat inaczej niż ludzie, co do tego nie ma wątpliwości. Jedną z interesujących różnic jest to, jak wygląda reakcja na gest wskazywania czegoś. Kiedy człowiekowi wskażemy przedmiot, potrafi się skupić na tym przedmiocie. Pies tymczasem zwykle bardziej zainteresuje się gestem i wskazywanym przezeń kierunkiem.
Naukowcy z Wydziału Etologii Uniwersytetu Loránda Eötvösa w Budapeszcie postanowili wyjaśnić mechanizm stojący za tą różnicą. Dowodzą, że tego typu postawa nie wynika z tego, jak psy widzą, ale tego jak postrzegają, czyli jak przetwarzają informacje ze zmysłów i jak myślą o świecie. Jako jeden z dowodów przedstawiają to, że w przypadku psów należących do ras „inteligentniejszych” wygląd przedmiotu ma takie samo znaczenie jak jego lokalizacja, co sugeruje, że przetwarzanie informacji przez nie jest bardziej podobne do przetwarzania informacji przez ludzi.
Przestrzenny błąd poznawczy (ang. spatial bias) to zjawisko, w którym dane interpretowane są przez odniesienie do przestrzeni, lokalizacji czy odległości, podczas gdy powinny być odnoszone do konkretnego przedmiotu. Dobrym przykładem jest właśnie to, jak różni się postrzeganie u psów i u dzieci, którym wskazujemy z pewnej odległości przedmiot. Dzieci już na wczesnym etapie rozwoju rozumieją, że wskazuje się przedmiot. Tymczasem psy odczytują nasz gest jako określenie kierunku.
– Niezależnie od intencji osoby, która przekazuje wskazówkę, dzieci i psy odczytają ją odmiennie, ze względu na odmienne postrzeganie – tłumaczy dr Ivaylo Iotchev, pierwszy autor badań, które opisane zostały w czasopiśmie „Ethology”. – Zjawisko to było już wielokrotnie dostrzegane przy okazji różnych testów behawioralnych, ale nie doczekało się wcześniej oddzielnego badania.
Badacze uznali, że lepsze przyjrzenie się tego typu poznawczym błędom przestrzennym to bardzo dobry punkt wyjścia do lepszego zrozumienia tego, jak myślą psy. Wcześniejsze badania nie wyjaśniły nigdy, czy takie reakcje u psów wynikają z gorszego niż u naczelnych wzorku, czy to raczej rezultaty specyficznego postrzegania otaczającej ich rzeczywistości, w której dla psów całość otoczenia jest znacznie ważniejsza niż poszczególne przedmioty.
Naukowcy badali uwarunkowania poznania przestrzennego u psów za pomocą dwóch testów behawioralnych, w których udział wzięły 82 psy. W pierwszym zadaniu psy miały się nauczyć w ciągu 50 prób rozróżniania, czy smakołyk jest na lewym czy prawym talerzu (dla danego psa był zawsze na tym samym). W ten sposób uczyły się rozróżniania lokalizacji. W drugim zadaniu posłużono się dwoma rodzajami talerzy – okrągłym białym i kwadratowym czarnym talerzem. Oba były umieszczane na środku pomieszczenia, tylko jeden jednocześnie, w losowej kolejności. Tylko na jednym rodzaju talerza pojawiał się smakołyk. W tym badaniu sprawdzano, na ile pies potrafi rozróżniać właściwości przedmiotów – mierząc to na podstawie tego, jak szybko pies podbiegał do talerza.
Wyniki pokazały, że psy szybciej potrafią nauczyć się rozróżniania przestrzeni niż kształtu i właściwości przedmiotu – o wiele lepiej radziły sobie z pierwszym testem, a więcej problemów miały z nauczeniem się czegoś na podstawie cech przedmiotu. Decyzje oparte na lokalizacji prowadziły też do szybszego przyzwyczajenia i zmiana w tej sytuacji okazywała się trudniejsza. Kiedy pies nauczył się już, że smakołyk jest zawsze po lewej stronie, to zmiana stron okazywała się dla niego dużym kłopotem. Nie było tak w przypadku zmian w doświadczeniu z miskami o różnych kształtach.
Kontynuując badania węgierscy naukowcy postanowili sprawdzić, czy tego typu umiejętności przestrzenne są uwarunkowane przez zmysły, przez poznanie czy przez oba. To wymagało zbadania obu zdolności u psa. Robiono to łącząc dwa sposoby: mierząc jak długa jest głowa psa (zmienia to zdolności wzorkowe psa), a także stawiając przed nim trudne zadania do rozwiązania.
Badanie zdolności poznawczych psów przyniosło szczególnie interesujący rezultat – okazało się, że psy, które lepiej wykazywały się w trudnych zadaniach na pamięć, uważność i wytrwałość, także znacznie lepiej radziły sobie z drugim testem, czyli sprawniej rozpoznawały przedmioty po ich cechach. Wygląda więc na to, że przestrzenne błędy są znacznie mniej obciążające dla psów posiadających lepsze kompetencje poznawcze, a więc w pewnym sensie inteligentniejszych.
Badania: Ivaylo Iotchev et al, Cognitive and sensory capacity each contribute to the canine spatial bias, Ethology (2023). DOI: 10.1111/eth.13423
Opracowano na podstawie artykułu The way dogs see the world: Objects are more salient to smarter dogs opublikowanego na portalu Phys.org I dostarczonego przez Eötvös Loránd University
