Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Wyzwolenia dokonali żołnierze 1 Frontu Ukraińskiego, a bezpośrednio 454 Pułk Strzelecki z 100 Lwowskiej Dywizji Strzeleckiej pod dowództwem generała-majora Fiodora Krasawina. W momencie przybycia Armii Czerwonej w obozie głównym i podobozach znajdowało się 7,5 tysiąca więźniów. Naziści, coraz bardziej świadomi niekorzystnego dla nich obrotu działań wojennych, już od sierpnia 1944 roku prowadzili ewakuację więźniów w głąb Rzeszy. W dniach bezpośrednio poprzedzających wyzwolenie za wszelką cenę Niemcy starali się zatrzeć ślady swoich zbrodni: masowo niszczono akta obozowe, wysadzono krematoria, podpalono Kanadę II, czyli magazyn z zagrabionym mieniem więźniów.

Część z oswobodzonych rozeszła się do swoich domów, a część trafiła do szpitali – krakowskiego oraz prowizorycznych lazaretów zorganizowanych na terenie obozu. Mimo intensywnej opieki w okresie funkcjonowania szpitali zmarło łącznie ok. 600 pacjentów.

Kompleks obozowy KL Auschwitz składał się z:

• obozu macierzystego w Oświęcimiu, będącego głównie obozem pracy przymusowej oraz pełniącego również funkcję centrum zarządzającego całym zespołem;
• obozu koncentracyjnego, a później również obozu zagłady w Brzezince oraz
• obozu pracy przymusowej dla koncernu IG Farben w Monowicach.

Pierwszy masowy transport przybył do Auschwitz z Tarnowa 14 czerwca 1940 roku. Z grona 728 mężczyzn, w większości stanowiących polskich więźniów politycznych, wojnę przeżyło ok. 200. Nie byli oni pierwszymi osadzonymi w KL Auschwitz – trzy tygodnie wcześniej z Sachsenhausen przybyło 30 niemieckich kryminalistów, którzy mieli pełnić rolę więźniów funkcyjnych

Od czerwca 1940 do marca 1942 wśród więźniów Auschwitz przeważali Polacy. W wyniku decyzji podjętej na Konferencji w Wannsee (styczeń 1942), a dotyczącej „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, od kwietnia 1942 do Oświęcimia zaczęto kierować transporty Żydów z gett całej okupowanej Europy. Szacuje się, że do KL Auschwitz przybyło ok. 1,1 mln osób narodowości żydowskiej z Węgier, Polski, Francji, Holandii, Grecji, Czech, Niemiec, Austrii, Jugosławii i ze Słowacji. Zabito 960 tysięcy, co stanowi prawie 90% wszystkich obozowych ofiar. Życie straciło także do 75 tysięcy Polaków, 21 tysięcy Romów (z 23 tysięcy przywiezionych do obozu), 15 tysięcy jeńców radzieckich oraz do 15 tysięcy osób innych narodowości. W sumie więc naziści zabili – według szacunków – 1,1 mln ludzi.

W celu zachowania „po wsze czasy” pamięci o miejscu kaźni tak wielu ofiar staraniem byłych więźniów KL Auschwitz na jego terenie utworzono 1947 roku muzeum, którego oficjalna nazwa to od 1999 roku Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. 20 lat wcześniej tereny byłego obozu zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jedyne tego typu miejsce, będące poniekąd symbolem wszystkich innych miejsc, w których dokonywano masowego ludobójstwa.

Foto: oswiecim.fotopolska.eu