Wykład prof. Bogdana Cichockiego „O Marianie Smoluchowskim na niecałe dwa lata przed setną rocznicą śmierci”
Wykład prof. Bogdana Cichockiego „O Marianie Smoluchowskim na niecałe dwa lata przed setną rocznicą śmierci”. Przypominamy osobę Mariana Smoluchowskiego, jednego z najwybitniejszych polskich fizyków
Marian Smoluchowski, Marian Ritter von Smolan Smoluchowski (ur. 28 maja 1872, zm. 5 września 1917) – polski fizyk, pionier fizyki statystycznej, alpinista i taternik.
Urodził się w Vorderbrühl pod Wiedniem w Austrii, w latach 1890–1894 studiował fizykę na uniwersytecie w Wiedniu. W 1895 obronił z wyróżnieniem pracę doktorską „Akustyczne badania nad sprężystością ciał miękkich”. W 1898 roku został docentem. Przez kilka lat pracował w laboratoriach różnych ośrodków naukowych Europy (Uniwersytet Paryski, Glasgow, Berlin). W 1898 otrzymał prawo wykładania (tzw. veniam legendi). W latach 1899–1912 pracował na Uniwersytecie Lwowskim, od 1900 jako profesor. W latach 1906–1907 był prezesem Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika. Od 1912 profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim, w katedrzefizyki doświadczalnej. Objął ją po Auguście Witkowskim, który długo wcześniej wskazał go jako swego następcę. Był założycielem Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Od 1965 roku Polskie Towarzystwo Fizyczne przyznaje nagrodę jego imienia – Medal im. Mariana Smoluchowskiego. To odznaczenie naukowe nadawane za wybitne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju fizyki.
Smoluchowski był klasykiem fizyki statystycznej. Prowadził badania nad wyjaśnieniem ruchów Browna. Albert Einstein wykorzystał uzyskane przezeń wyniki przy formułowaniu teorii wyjaśniającej chaotyczne ruchy cząstek. Jedno z równań teorii dyfuzji jest znane jako równanie Smoluchowskiego. 15 lipca 1917 roku został wybrany na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zmarł 5 września 1917 roku w Krakowie w wyniku dyzenterii. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1936). Jego imię nosi Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej w 1970 roku jednemu z kraterów na Księżycu nadano nazwę Smoluchowski od nazwiska Mariana Smoluchowskiego.
