W Qumran odkryto 12. grotę
Archeologowie z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie odkryli w rejonie Qumran nad Morzem Martwym kolejną, 12. już grotę z pozostałościami słynnych manuskryptów. To pierwsze takie odkrycie od 60 lat – aż do teraz sądzono, że grot było 11 i zdaniem jego autora dr. Orena Gutfleda, to najważniejsze archeologiczne wydarzenie na przestrzeni ostatnich sześciu dekad.
Prace wykopaliskowe prowadzone w klifach na zachód od Qumran, niedaleko północno-zachodniego wybrzeża Morza Martwego, dowiodły, że zwoje z okresu Drugiej Świątyni były ukryte także w tej grocie – splądrowanej przez Beduinów w połowie ubiegłego wieku. Naukowcy uważają, że nowo odkrytej jaskini powinno się przyznać numer 12.
Rękopisy z Qumran (nazywane rękopisami, zwojami lub manuskryptami znad Morza Martwego) to zbiór dokumentów spisanych po hebrajsku, aramejsku i grecku, które zostały znalezione w latach 1947–1956 niedaleko ruin starożytnej osady Qumran położonej w odległości kilometra na północny zachód od brzegu Morza Martwego na Zachodnim Brzegu Jordanu. Pierwszą grotę, a w niej dzbany z tajemniczymi manuskryptami, znaleźli w 1947 roku beduińscy chłopcy pasący kozy. Rękopisy zostały pocięte na kawałki i wystawione na jerozolimskich bazarach, gdzie kupił je handlarz antyków z Betlejem Khalil Shahin. Aby ocenić ich autentyczność, Shahin skontaktował się z archeologiem Eleazarem Sukenikiem pracującym na Uniwersytecie Hebrajskim. Zaintrygowany przedmiotem Sukenik odkupił trzy zwoje i rozpoczął ich analizę. Pierwszy zawierał tekst Księgi Izajasza (1QIsab), drugi okazał się komentarzem do proroczej Księgi Habakuka (1QpHab), a trzeci to nieznany wcześniej Zwój Wojny (1QM) opisujący apokaliptyczną wizję wojny tajemniczych Synów Światłości z Synami Ciemności. Sukenik rozpoczął poszukiwanie następnych części manuskryptów i tak świat nauki poznał sprawę zwojów z Qumran.
Rękopisy należały prawdopodobnie do esseńczyków (żydowskiego stronnictwa religijnego działającego w okresie Drugiej Świątyni, czyli ok. 515 p.n.e.–70 n.e.), którzy zamieszkiwali Qumran pomiędzy 125 r. p.n.e. a 68 n.e. W 11 grotach znaleziono ok. 900 rękopisów, w tym 233 biblijne. Najstarsze powstawały nawet od połowy III wieku n.e., najmłodsze datuje się na I stulecie po Chrystusie. 60 proc. rękopisów biblijnych zawiera tekst zgodny z tekstem masoreckim*. Ok. 5 proc. powiela się z pokrywa się z tekstem Septuaginty – pierwszego greckiego tłumaczenia tekstów hebrajskich i aramejskich. Ok. 5 proc. potwierdza Pentateuch samarytański, czyli transliterację Pięcioksięgu mojżeszowego na alfabet samarytański. 20 proc. przekazuje tekst charaktertsyczny wyłącznie dla wspólnoty z Qumran. 10 proc. natomiast nie da się przyporządkować do żadnego wariantu świadectw biblijnych.
Zaskakujące odkrycie to kamień milowy w badaniach nad zwojami znad Morza Martwego. Dokonali go dr Oren Gutfeld oraz Ahiad Ovadia z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Hebrajskiego we współpracy z dr. Randallem Price’em i studentami z Liberty University w Lynchburg w stanie Wirginia.
Badania wspierane przez władze dystryktu Judea i Samaria oraz rządowe agencje: zarządzającą izraelskimi parkami narodowymi i rezerwatami przyrody (NNPPA) oraz dbającą o starożytne znaleziska na terenie Izraela (IAA) to część programu „Operacja Zwój” wdrożonego przez dyrektora IAA Israela Hassona i umożliwiającego systematyczne badania wykopaliskowe w jaskiniach położonych na Pustyni Judzkiej.
Prace badawcze wykazały, że grota swego czasu zawierała manuskrypty. W niszach wzdłuż jej ścian i głęboko na tyłach długiego tunelu znaleziono liczne dzbany i pokrywy z okresu Drugiej Świątyni. Naczynia były potłuczone i opróżnione, a pod koniec prac natrafiono również na parę głowic od kilofów pochodzących z lat 50. XX stulecia (pozostawionych w tunelu do ponownego użycia), które jednoznacznie wskazują, że grota została zrabowana.
Podobnie sytuacja wyglądała w grocie Q8, gdzie również znaleziono opróżnione dzbany. Nowa otrzyma dlatego oznaczenie Q12 – z literą Q na początku, wskazującą, że grota była pusta.
Mimo że nie znaleziono nowych rękopisów, znalezisko zespołu dr Grunfelda potwierdza, że istniało więcej grot niż znanych dotąd 11. W tej kwestii nic nie zmieniało się przez ostatnich sześć dekad. – Już sam ten fakt, czyni nasze odkrycie ekscytującym! – przekonuje izraelski archeolog.
Na miejscu znaleziono naczynia, w których przechowywano rękopisy, skórzane paski, którymi były powiązane, oraz kawałki wyprawionej skóry, które stanowiły część manuskryptów. Znaleziona ceramika, krzemowe ostrza i groty oraz ozdobny stempel wykonany z karneolu (kamienia półszlachetnego) dowodzą natomiast, że grota była wykorzystywana w epoce miedzi (chalkolicie) oraz epoce kamienia gładzonego (neolicie).
Pierwsze prace wykopaliskowe przeprowadzone w północnej części Pustyni Judzkiej w ramach „Operacji Zwój” to ważny krok na drodze do lepszego zrozumienia funkcji, jaką pełniły groty, oraz do potencjalnego znalezienia nowych materiałów rękopiśmiennych.
– Najnowsze odkrycie pokazuje, jak wiele pracy czeka jeszcze archeologów na obszarze Pustyni Judzkiej i jak wiele możemy jeszcze znaleźć. Instytucja, której przewodzę, nieustannie walczy ze złodziejami dzieł sztuki i antyków, którzy rabują dziedzictwo kulturowe dla korzyści finansowych. Aby pokrzyżować ich plany, Państwo Izrael musi się zmobilizować, przeznaczyć niezbędne środki na uruchomienie historycznych działań i przy udziale społeczeństwa systematycznie przekopać tereny Pustyni Judzkiej – uważa Israel Hasson.
________________________________________
* Ujednolicony i oficjalny tekst Biblii hebrajskiej zapisany za pomocą spółgłosek, systemu samogłosek w postaci kropek i kresek oraz systemu oznaczeń zwanego masorą. Tekst masorecki stworzyli między VI a IX wiekiem masoreci – żydowscy uczeni Tory.
Opracowano na podstawie artykułu „Hebrew University Archaeologists Find 12th Dead Sea Scrolls Cave” opublikowanego na stronie Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie
