Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Historia

Historia Gwardii Szwajcarskiej sięga czasów XVI wieku. Ich renoma niosła się po świecie głośnym echem, bowiem gwardziści odznaczali się wybitną odwagą, męstwem, skutecznością w działaniu, zdyscyplinowaniem i heroiczną wiernością. Z ich usług korzystali wówczas władcy takich państw, jak Hiszpania, Italia czy Niemcy. 22 stycznia 1506 r. papież Juliusz II zaprosił 150 szwajcarskich najemników pod dowództwem Kaspara von Silenena do Rzymu. Niniejsza armia sprawowała wówczas pieczę nad Watykanem i osobą Ojca Świętego. Można rzec, że była to jednostka wojskowa, której zadaniem była obrona papieża. Armia trwała przy papieżu aż do jego śmierci w 1513 r. i objęła pieczę nad kolejnymi hierarchami kościoła, a sam Kaspar von Silenen został pierwszym dowódcą Gwardii Szwajcarskiej w Watykanie.

W 1527 r. trwała wojna między Niemcami a Francją – Karol V zaatakował Franciszka I, francuskiego króla. Panujący papież, Klemens VII opowiedział się po stronie Francji, co bardzo rozjuszyło niemieckiego przywódcę. Karol V pałał do papieża tak wielkim gniewem, że postanowił wraz ze swoim wojskiem najechać na Rzym. Doszło do niego 6 maja 1527 r. Szwajcarscy gwardziści nie ugięli się pod przeważającą liczbą przeciwnika. 189 żołnierzy broniło Watykanu przed dziesięcioma tysiącami wojowników Karola V. Ich waleczność i strategia sięgała równie wysokiego poziomu co niemiecka armia. Niestety większość szwajcarów zginęła, a wojska najeźdźcy zwyciężyły. Pokonanie sił Watykanu nie oznaczał końca wojny. Armia Karola splądrowała Wieczne Miasto, co do dziś jest w historii wspominane jako Sacco di Roma. 

Bitwę przeżyło 42 gwardzistów. Pamiętając o swojej powinności względem papieża, ocaleli jego życie poprzez pomoc w ujściu z Watykanu tajnymi tunelami zwanymi passato prowadzącymi do ufortyfikowanego Zamku Anioła. 

Oblężenie zamku trwał miesiąc, po czym ostatecznie skapitulował. Na rozkaz niemieckiego władcy, papież rozwiązał Gwardię Szwajcarską, a samemu udał się do więzienia, gdzie przebywał pół roku. Po tym czasie, dzięki obietnicy zapłacenia dużego odszkodowania, Ojca Świętego uwolniono. Karol nie chciał oddawać Watykanu, planował sprawować nad nim kontrolę. Aby było to możliwe, Karol obiecał papieżowi wolność w zamian przyjęcia niemieckich lancknechtów i uczynienia z nich watykańskiej armii na wzór pokonanych Szwajcarów. Klemens VII, choć wolny, musiał zamieszkać w Orviet, a później w Viterbo. Rzym poniósł olbrzymie straty podczas obecności Karola na jego terytorium. Do ostatecznego pojednania doszło w 1529 r. 

Wieczne Miasto długo nie posiadało własnej tak walecznej armii. Papież Paweł III, na prośbę samych mieszkańców, przywrócił Szwajcarów, którzy od 1548 r. nieprzerwanie strzegą ich bezpieczeństwa.

Ubiór i uzbrojenie

Mundury gwardzistów są bardzo charakterystyczne. Legenda głosi, że zaprojektował je sam Michał Anioł, lecz w rzeczywistości barwy pochodzą z rodu Medyceuszy, z którego wywodził się Giulio de’Medici, czyli papież Klemens VII, który sprowadził ich do Watykanu. Barwy obowiązywały od początku służby gwardzistów, jedynie krój ich mundurów zmieniał się w zależności od mody żołnierskiej. W XIX w. ówczesny dowódca gwardii, Jules Repond, zaprojektował mundury wzorując się na ich pierwotnej wersji. Ich krój i fason są stosowane do dzisiaj. 

Gwardziści swoje mundury mogą nosić wyłącznie na terenie Szwajcarii i Watykanu. Ubieranie umundurowania poza granicami tych państw jest zabronione. 

Uzbrojenie gwardzistów ogranicz się do halabardy, czyli broni drzewcowej, która łączy w sobie drzewiec z głownią, topór, hak i włócznię (w postaci długiego grotu). Typowa halabarda mierzy 1,5 m – 1,8 m. Była ona wykorzystywana od początku formacji Gwardii, czyli od ok. XIII w. Poza nimi, można spotkać miecze, szable czy rapiery. Te natomiast dziś pełnią głównie funkcję ozdobną.

Tekst opracowano na podstawie:

https://natemat.pl/blogi/krystianwaligora/300301,guardia-svizzera-pontificia-armia-papieza