Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich
23 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, proklamowany na 28. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO w 1995 roku, a historycznie mający swój początek w Katalonii, w latach 30. ubiegłego wieku.
23 kwietnia to szczególna data w historii literatury światowej – rocznica urodzin lub śmierci takich pisarzy, jak: Miguel de Cervantes, William Shakespeare (jego datę śmierci podaje się według kalendarza juliańskiego), Vladimir Nabokov. W Katalonii na 23 kwietnia przypada święto narodowe – jest to dzień świętego Jerzego, patrona Katalonii. Tego dnia kobiety obdarowywano, zgodnie z tradycją, czerwonymi różami – miał to być symbol krwi smoka, którego pokonał św. Jerzy. Mężczyźni zaś otrzymywali od pań książki. W 1926 roku wydawca, Vicente Clavel Andrés, zaproponował więc ustanowienie dnia książki. Dzień Książki był w Hiszpanii obchodzony już w roku 1930, od 1964 roku – w innych krajach hiszpańskojęzycznych, a od 2007 roku – także w Polsce.
W wielu miejscach na świecie tego dnia organizowane są spotkania, konferencje, debaty, promocje książek, a często także uroczystości wręczania nagród literackich. W ostatnich dwóch latach jednak, z powodu pandemii ludzie na całym świecie musieli podporządkować się ograniczeniom i często przymusowej izolacji, ale własnie dlatego książki nabrały szczególnego znaczenia w naszym życiu. Nie tylko dlatego, że mieliśmy więcej czasu na czytanie, ale także dlatego, że dobra literatura wzmacnia więzy między ludźmi, otwiera umysły i pobudza kreatywność.
Szczególnego znaczenia nabiera także sieć bibliotek cyfrowych, dająca dostęp do milionów książek, w tym także literatury fachowej, niezbędnej do pracy – bez wychodzenia z domu. Jedną z najwcześniej powstałych jest zainicjowana przez UNESCO i Bibliotekę Kongresu USA Światowa Biblioteka Cyfrowa (World Digital Library) pozwalająca sięgnąć bezpłatnie po ponad 19 tysięcy materiałów z ponad 200 krajów.
Co rok UNESCO wybiera jedno szczególne miasto na świecie, które staje się w tym czasie Światową Stolicą Książki. W 2016 roku tym miastem był Wrocław. W Światowymi Stolicami Książki były także: Madryt (2001), Aleksandria (2002), New Delhi (2003), Antwerpia (2004), Montreal (2005), Turyn (2006), Bogota (2007), Amsterdam (2008), Bejrut (2009), Ljubljana (2010), Buenos Aires (2011), Erewań (2012), Bangkok (2013), Port Harcourt (2014), Incheon (2015), Wrocław (2016), Konakry (2017) i Ateny (2018). Szardża (2019), Kuala Lumpur (2020), Tbilisi (2021). Na rok 2022 UNESCO, z rekomendacji Komitetu Doradczego Światowej Stolicy Książki, tytułem tym obdarzyło Guadalajarę (Meksyk). Tam właśnie 23 kwietnia rozpocznie się, trwające przez cały rok, święto książki. Złożą się na nie wydarzenia literackie, organizowane we współpracy z pisarzami latynoamerykańskimi, projekty artystyczne łączące teatr, muzykę i literaturę oraz wykorzystanie lokalnych rozgłośni radiowych do czytania i promocji poezji. Guadalajara wybrana została Światową Stolicą Książki ze względu na wdrażany tam kompleksowy plan działań związanych z książką jako narzędziem kreowania pozytywnych zmian społecznych, zwalczania przemocy i budowania kultury pokoju. Program koncentruje się na trzech celach strategicznych: odzyskiwaniu przestrzeni publicznych za pomocą różnego rodzaju zajęć i wydarzeń czytelniczych, organizowanych w parkach i innych miejscach publicznych, wzmacnianiu więzi i spójności społecznej poprzez organizację warsztatów czytania i pisania dla dzieci oraz budowanie tożsamości lokalnej poprzez wzmacnianie więzi międzypokoleniowych poprzez promocję opowiadania historii i poezji ulicznej. Guadalajara od 2017 roku jest Miastem Kreatywnym UNESCO w dziedzinie sztuki mediów i jako takie jest m.in. organizatorem Międzynarodowych Targów Książki. W swojej przyszłej działalności miasto zamierza wykorzystywać zasoby kulturalne, takie jak biblioteki, czytelnie, księgarnie do realizacji programów zapobiegania przemocy, promocji praw człowieka, równości płci i kultury pokoju, a co za tym idzie – szeroko pojętych transformacji społecznych.
Znaczącą rolę w promocji książki i czytelnictwa odgrywa Sieć miast kreatywnych UNESCO w dziedzinie literatury. Należą do niej dwa polskie miasta; Kraków (od 2013 r.) i Wrocław (od 2019 r.). W tym roku oprócz tradycyjnych wydarzeń promujących książki i czytelnictwo odbędzie się także wiele działań związanych z pomocą Ukrainie, począwszy od promocji literatury ukraińskiej, poprzez organizację spotkań autorskich, po organizację pomocy dla uchodźców.
Opracowano na podstawie:
UNESCO
