Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Przez ostatnie 20 lat badacze obserwowali szympansy i goryle mieszkające na obszarze Parku Narodowego Nouabalé-Ndoki w Republice Kongo. W tym czasie naukowcy dobrze udokumentowali istnienie trwałych, długoletnich relacji społecznych między konkretnymi szympansami i gorylami. Badania były prowadzone wspólnie przez naukowców z Washington University, Wildlife Conservation Society, University of Johannesburg i Lincoln Park Zoo w Chicago. Wyniki opublikowano niedawno w czasopiśmie "iScience".

– Niewiele (jeśli w ogóle) jest badań tego, jak wyglądają interakcje między różnymi gatunkami naczelnych, a szczególnie takie, w których rolę odgrywają indywidualne relacje pomiędzy poszczególnymi osobnikami – opowiada Crickette Sanz, prymatolog, profesor antropologii biologicznej na Washington University. – Od dawna już wiadomo, że małpy bardzo dobrze potrafią rozpoznawać poszczególne osobniki swojego gatunku i wchodzą w długofalowe relacje z nimi. Nie mieliśmy jednak pojęcia, że ta umiejętność przekracza granicę gatunków. Tymczasem widzieliśmy przykłady tego, jak przedstawiciel jednego gatunku spaceruje między przedstawicielami drugiego, w poszukiwaniu konkretnego osobnika. Tego typu relacje utrzymują się długofalowo i dotyczą zachowań związanych z różnymi kontekstami.

Warto wiedzieć, że większość pozostałych na wolności goryli i szympansów żyje blisko siebie i ma ze sobą kontakt w lasach Kongo. Rozległe połacie lasu w dorzeczu rzeki Kongo są ostoją nie tylko dla tych dwóch gatunków zagrożonych wielkich małp człekokształtnych, ale także słoni leśnych, lampartów i wielu innych gatunków.

W opublikowanym artykule podsumowano badania trwające od 1999 do 2020 roku, prowadzone w Goualougo Triangle. W trakcie obserwacji naukowcy udokumentowali cały szereg różnorodnych relacji między oboma gatunkami, od zabawy po agresję, a także przeanalizowali możliwe korzyści, które wypływają z takiej międzygatunkowej relacji. Są wśród nich między innymi wspólna ochrona przed drapieżnikami, wymiana informacji czy odmienne metody zdobywania pożywienia.

Przyczyny wchodzenia w relacje

Badacze zakładali, że jednym z głównych powodów wchodzenia w relacje między osobnikami różnych gatunków jest chęć ochrony przed drapieżnikami. Okazało się jednak, że takie formy wsparcia należą do rzadkości. Co prawda zdarzają się ataki gepardów na szympansy, ale goryle wcale nie okazują się wówczas bardzo pomocne.

Znacznie częściej szympansy i goryle łączy wspólne żerowanie. Około jednej trzeciej relacji, które potem długo się utrzymują, zaczyna się od pożywania się na tym samym drzewie. Badaczom udało się ustalić dwadzieścia różnych gatunków roślin, które są wspólnymi pokarmami i którymi małpy lubią się dzielić między sobą.

Innym powodem łączenia się w pary międzygatunkowe jest rozwojowa zabawa między małpami. Zauważono, że młode szympansy i goryle specjalnie wyszukują zgranego towarzystwa, żeby bawić się w sposób, którego nie mogą im zapewnić przedstawiciele ich gatunku.

Badacze podsumowują, że to, co zaobserwowali, musi przełamać przekonanie, że krajobraz społeczny naczelnych sprowadza się tylko do ich gatunku. Siła i trwałość relacji, jakie zaobserwowano, wskazują na świadomość społeczną tych zwierząt i różnorodne sposoby realizacji ich potrzeb społecznych. Przy okazji zwracają uwagę na pewne zagrożenia z tym związane, takie jak na przykład transmisja międzygatunkowa drobnoustrojów chorobotwórczych. Ponieważ szympansy i goryle są blisko spokrewnione, potencjalne przeniesienie się wirusa z jednego gatunku na drugi jest całkiem realnym zagrożeniem. Najwyraźniej jednak nie przeważa ono potrzeb społecznych tych zwierząt.

Badania: Crickette M. Sanz et al, Interspecific interactions between sympatric apes, iScience (2022). DOI: 10.1016/j.isci.2022.105059

Opracowano na podstawie artykułu Study reports first evidence of social relationships between chimpanzees and gorillas opublikowanego na portalu Phys.org