Huragany, tajfuny, cyklony, tornada, orkany...
Huragany, tajfuny, cyklony, tornada, orkany... to wszystko nazwy gwałtownych zjawisk atmosferycznych – wichur. Czym jednak się od siebie różnią? Jak i gdzie powstają? Które są najgroźniejsze?
Rozróżnienie pomiędzy huraganem, orkanem, tornadem, tajfunem a cyklonem zależy właściwie wyłącznie od tego, gdzie się tworzy.
Huragan to zjawisko silnego wiatru, w którym średnia prędkość wynosi powyżej 33 m/s (nie mniej niż 12 stopni w skali Beauforta). Huragany powstają nad akwenami, w których temperatura wody przekracza 26 stopni Celsjusza. Tworzą się nad wodami Atlantyku, a najbardziej narażonymi na nie obszarami świata są południowe rejony Stanów Zjednoczonych oraz wybrzeża Afryki. Szczególnie ekstremalne huragany przechodzą najczęściej wzdłuż wschodniego wybrzeża USA, w okolicy Karaibów, ale także – choć rzadziej – wzdłuż zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych i Meksyku.
Z powodu zmieniającego się klimatu, zjawisko to staje się coraz powszechniejsze w strefach klimatycznych, w których dotąd huragany nie występowały, np. w Europie Zachodniej i Środkowej, w tym w Polsce, choć w przypadku Polski zazwyczaj używa się określenia orkan. Pierwotnie nazwa ta oznaczała cyklon tropikalny formujący się w pewnych rejonach Oceanu Indyjskiego, ale obecnie orkanem nazywa się także huragany atlantyckie docierające do Europy.
Tajfun natomiast to lokalna nazwa cyklonów tropikalnych występujących we wschodniej i południowo-wschodniej Azji; formuje się na zachodnim Pacyfiku pomiędzy 180 i 100 południkiem. Słowo tajfun wywodzi się z języka chińskiego i oznacza „wiatr z Tajwanu”. Cechą charakterystyczną cyklonów jest to, że poruszają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara i występuje tzw. oko cyklonu, w którym panuje bezwzględny spokój, nie pada deszcz i nie ma wiatru. Tajfuny występują najczęściej w porze letniej, a także jesienią. Wiatry wewnątrz tajfunu mogą osiągać ogromne prędkości (do ok. 380 km/h), niosą ze sobą obfite opady deszczu. Bardzo często powodują poważne straty.
Tornado to inaczej trąba powietrzna – gwałtownie wirująca kolumna powietrza, będąca jednocześnie w kontakcie z powierzchnią ziemi i podstawą cumulonimbusa lub rzadziej wypiętrzonego cumulusa. Zwykle przyjmuje postać widzialnego leja kondensacyjnego, węższym końcem dotykającego ziemi. Dolna część leja jest często otoczona chmurą odłamków i pyłu. Nazwa pochodzi z języka hiszpańskiego. Tornada zachodzą na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Najwięcej tornad obserwuje się jednak w Stanach Zjednoczonych. Większość tych gwaltowych zjawisk ma siłę wiatru nie większą niż 180 km/h, choć niektóre osiągają prędkość wiatru ponad 480 km/h. Szerokość leja dochodzi do ok. 75 metrów, a nawet 1,5 km. Tornado potrafi przemierzyć nawet 100 kilometrów. Większość najbardziej niszczycielskich tornad formuje się w chmurach burzowych zwanych superkomórkami (ang. supercell storm). Superkomórka to rodzaj burzy, którą charakteryzuje wirujący prąd wstępujący powietrza (tzw. mezocyklon). Superkomórki burzowe to najgroźniejsza odmiana chmur burzowych – mogą powodować ulewne opady, grad wielkości piłeczki golfowej i niszczycielskie wiatry.
