Europa na Marsa – i z powrotem!
Od ponad 15 lat sonda Europejskiej Agencji Kosmicznej obserwuje Marsa, poszukując odpowiedzi na pytania o ewolucję i obecny stan naszego najbliższego planetarnego sąsiada. Za rok na Marsie wylądować ma pierwszy europejski łazik, ale plany są znacznie ambitniejsze – wyprawa powrotna.
Europejska Agencja Kosmiczna (European Space Agency, ESA) istnieje już 44 lata i ponad jedną trzecią tego czasu poświęciła na badania Marsa. 2 czerwca 2003 roku w stronę Czerwonej Planety wyruszyła pierwsza europejska wyprawa. Misja Mars Express składała się z orbitera Mars Express Orbiter i lądownika Beagle 2. Nazwa tego ostatniego nawiązuje do statku HMS Beagle, na którym Karol Darwin podróżował dookoła świata, zbierając materiały do swojego przełomowego dzieła przynoszącego podstawy teorii ewolucji. Beagle 2 miał więc wysoko postawioną poprzeczkę. Jego zadanie mieściło się w kategoriach astrobiologii – miał poszukiwać śladów życia na Marsie. Lądownik miał zbierać materiał z planety, badać go, a wyniki przesyłać na orbiter, który dalej miał je transmitować na Ziemię. Miał, ponieważ kontakt z nim skończył się wraz z lądowaniem. Jego losy poznaliśmy dopiero w 2015 roku, kiedy dostrzegła go orbiter NASA. Jak się okazało, lądowanie przebiegło poprawnie, ale jeden z czterech zasilających paneli słonecznych nie otworzył się i zakrył system nadawczy. Być może więc lądownik pracował przez kilka miesięcy i zbierał dane, ale nie był w stanie ich wysłać.
W przeciwieństwie do Beagle 2, orbiter działa poprawnie do dziś, robiąc zdjęcia i wysyłając kolejne informacje do siedziby ESA.
Kolejna misja ESA wyruszyła w 2016 roku – prawie 4-tonowy ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) jest najcięższym ziemskim urządzeniem wysłanym do badania Marsa. Jego celem jest zbadanie marsjańskiej atmosfery precyzyjniej niż kiedykolwiek wcześniej – jaki jest jej skład i czy występują w niej jakiekolwiek ślady materiałów pochodzenia biologicznego. Wiodącym tematem znów więc jest astrobiologia.
TGO jest też ważnym pośrednikiem i wsparciem dla łazików NASA, przemieszczających się po powierzchni Marsa. Tę samą rolę będzie pełnić wobec drugiego etapu misji ExoMars, w która ruszy z Ziemi w czerwcu 2020 roku i do Marsa ma dotrzeć w marcu 2021. Nowy etap to urządzenie nazwane Rosalind Franklin – upamiętniające brytyjską chemiczkę, współodkrywczynię struktury DNA – wspólny projekt ESA i rosyjskiej agencji kosmicznej Roskosmos. Łazik ma być jeżdżącą platformą badawczą, która po wylądowaniu dostać się ma do koryta niegdysiejszej rzeki. Po znalezieniu odpowiedniego miejsca będzie w stanie pobierać i badać próbki do głębokości 2 metrów pod powierzchnią planety. Prymarne zadanie łazika po raz kolejny dotyczy śladów życia na Marsie.
W przeciwieństwie do dotychczasowych misji, ta nie ma się jednak skończyć na Czerwonej Planecie. W podobnym czasie w korycie rzeki wylądować ma jeszcze jeden łazik, tym razem dostarczony przez NASA. Niezależnie od innych swoich zadań, będzie zbierał próbki gleby w niewielkich probówkach, które następnie zamknie w kapsule wielkości piłki i przekaże kolejnemu urządzeniu, wysłanemu przez ESA – niewielkiemu pojazdowi, który ma czekać na przesyłkę na orbicie Marsa, a następnie zabrać ją w podróż powrotną na Ziemię.
Podobnie jak przywiezienie próbek skał z Księżyca, misja powrotna z Marsa może być istotnym momentem w historii eksploracji Kosmosu. Około pół kilograma próbek, zebranych z różnych miejsc i głębokości będzie poddanych badaniu w warunkach, które nie byłyby możliwe na dalekiej planecie. Ponadto, zostanie z nami już na zawsze, ich badanie nie będzie więc ograniczone do pomysłów i technologii, którymi dysponujemy obecnie. Zanim pierwszy człowiek stanie na Marsie – ESA zdaje się być pewna, że kiedyś to nastąpi – musimy bardzo precyzyjnie zbadań środowisko, które tam na niego czeka.
Opracowano na podstawie artykułu Europe to Mars – and back! opublikowanego na stronie internetowej ESA i innych dostępnych źródeł.
