Dlaczego dzieci tak szybko się uczą?
Większość małych dzieci może z łatwością przyswajać języki i zdobywać ogromną wiedzę we wczesnych latach swojego życia. Z czego to wynika?
Na początku nie potrafią chodzić, później biegają, a ich gaworzenie zamienia się w pełne zdania pozornie z dnia na dzień. Dzieci bez wątpienia szybko rozwijają nowe umiejętności ucząc się, jak skutecznie poruszać się w obcym i nowym dla nich świecie. Z kolei dorośli mogą potrzebować wielu lat, aby nauczyć się nowego języka lub opanować pewne elementy matematyki.
Dlaczego więc dzieci tak szybko się uczą? Czy mózg dziecka jest po prostu bardziej zdolny do przyjmowania nowych informacji niż mózg dorosłego?
Powszechnie przyjmuje się, że dzieci są jak „gąbki” i mają magiczną zdolność szybszego uczenia się nowych umiejętności niż dorośli. „Rozwój poznawczy człowieka jest związany z wiekiem i w większości dziedzin młodsze dzieci osiągają gorsze wyniki niż ich starsi rówieśnicy. Jednak są elementy, w których młodość okazuje się mieć dużą przewagę w kompetencjach poznawczych, a dotyczy to szczególnie najwcześniejszych lat” – przyznaje Debbie Ravenscroft, starszy wykładowca studiów nad dzieckiem na University of Chester w Wielkiej Brytanii
Ta przewaga wynika w dużej mierze z neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do tworzenia i zmiany połączeń na podstawie różnych doświadczeń. Neuroplastyczność jest tym, co daje dzieciom zdolność bardzo szybkiego uczenia się i, jeśli to konieczne, oduczania się nawyków, rutyn, czy działań. Ta zdolność jest największa przed piątymi urodzinami dziecka, kiedy wiele z tego, co napotykają lub czego doświadczają, jest nowe.
„Ta zdolność do szybkiego uczenia się jest powiązana z kilkoma obszarami, w tym z neuroplastycznością, ich doświadczeniami z dorosłymi, środowiskiem i biologicznym dążeniem do odkrywania” – twierdzi Ravenscroft.
W szczególności nauka języka to obszar, w którym dzieci często mają ogromną przewagę nad dorosłymi. Dzieje się tak głównie dlatego, że dzieci są w stanie dostroić się do rytmu i dźwięków używanych w ich ojczystym języku, a zatem mogą stać się kompetentnymi i płynnymi mówcami w wieku czterech lat. Ta umiejętność może pomóc małym dzieciom w nauce drugiego lub trzeciego języka z pozorną łatwością.
Badania wykazały, że od urodzenia do okresu dojrzewania dzieci są zdolne do szybkiego i skutecznego uczenia się języka zarówno ze względu na swoją neuroplastyczność, jak i „elastyczność poznawczą”, czyli zdolność do szybkiego mentalnego przełączania się między dwoma różnymi koncepcjami lub ideami, a także zdolność jasnego myślenia o wielu koncepcjach jednocześnie.
A co z innymi umiejętnościami niż nauka języka?
Badanie z 2022 roku opublikowane w czasopiśmie Current Biology sugeruje, że dzieci i dorośli wykazują różnice w działaniu przekaźnika mózgowego znanego jako kwas gamma-aminomasłowy (GABA), który według badań stabilizuje nowo poznany materiał.
W badaniu udowodniono, że dzieci mają „szybki zastrzyk GABA”, gdy uczestniczą w treningu wizualnym i że ta nauka trwa również po zakończeniu treningu, podczas gdy stężenie GABA u dorosłych pozostaje niezmienione. Odkrycia sugerują, że mózgi dzieci reagują na trening w sposób, który pozwala im szybciej i skuteczniej ustabilizować nową naukę. W rezultacie badania potwierdzają tezę, że dzieci mogą zdobywać nową wiedzę i umiejętności szybciej niż dorośli.
„Nasze wyniki pokazują, że dzieci w wieku szkolnym mogą nauczyć się większej liczby przedmiotów w określonym czasie niż dorośli, co sprawia, że nauka u dzieci jest bardziej efektywna” – komentuje Takeo Watanabe, współautor badania i profesor nauk kognitywnych, lingwistycznych i psychologicznych na Brown University.
Aby jednak szybko się uczyć, dzieci potrzebują również wsparcia, wskazówek i dostępu do odpowiednich materiałów edukacyjnych.
„Chociaż dzieci mają zdolność szybkiego uczenia się, napotkają wyzwania, jeśli nie będą dobrze wspierane przez troskliwych dorosłych, którzy kształtują ich środowisko i doświadczenia” – przekonuje Ravenscroft. „Kiedy jest najlepszy czas na naukę? Tak wcześnie, jak to możliwe. Czytanie dziecku zapewnia wspaniałe, wspólne doświadczenie tworzenia więzi, oprócz zapewniania miłości do języka i tworzenia połączeń we wczesnym mózgu” – dodaje.
Okres od narodzin do 5 roku życia to „krytyczny etap” dla dzieci. W tych wczesnych latach mózg małego dziecka jest znacznie bardziej zajęty niż mózg dorosłego, ponieważ dziecko nieustannie się uczy i zastanawia się, jak najlepiej podejść do każdej sytuacji i jak sobie z nią poradzić. Zdolność dziecka do uczenia się i rozumienia jest zatem powiązana z tymi interakcjami.
Opracowano na podstawie: www.livescience.com/why-are-kids-such-fast-learners
