Monografia stanowi refleksję o charakterze syntetycznym, dotyczącą m.in. pochodzenia rycerstwa opolskiego, jego miejsca na dworach książęcych, stanu majątkowego, sfer aktywności politycznej i społecznej. Poprzez pryzmat rycerstwa autor analizuje podziały księstw, formowanie się lokalnych elit oraz sposób prowadzenia polityki zewnętrznej w późnośredniowiecznym księstwie.

Maciej Woźny, Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020.
Autor:
Maciej Woźny
Wydawnictwo:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Miejsce i rok wydania:
Katowice 2020

Zasadniczy trzon pracy stanowi ponad 300 biogramów rycerzy lub rodzin osiadłych na terenie ziemi opolskiej w okresie od 1301 r. do połowy XV wieku. Był to czas największych podziałów terytorialnych, zakończonych ponownym zjednoczeniem tych ziem pod rządami Mikołaja I. Praca oparta jest w dużej mierze na źródłach archiwalnych, niektórych dotąd nieznanych. Do monografii załączono 14 map pozwalających śledzić rozwój, bądź kurczenie się majątków poszczególnych rodzin, wykaz urzędników opolskich, a także zdjęcia kilku niepublikowanych wcześniej pieczęci rycerzy.

Ze wstępu:

"Postulat konieczności prowadzenia badań nad rycerstwem jest podnoszony przez historyków od wielu lat. Efektem tego są pojawiające się w ostatnim czasie prace dotyczące tej grupy społecznej w poszczególnych regionach ziem polskich bądź też w regionach, które kiedyś do Polski należały. Badacze dziejów księstwa opolskiego często wskazują na braki w badaniach nad miejscowym rycerstwem. Badania te ważne są z dwóch względów. Ta grupa społeczna jest często jedynie tłem w opisywaniu dziejów opolskiej części Górnego Śląska. Poszczególni rycerze są z reguły anonimowi, mimo że to oni często realizowali politykę swoich książąt i to od ich zdolności wojskowych lub dyplomatycznych zależały losy drobnych księstw, które reprezentowali. [...] Celem niniejszej pracy będzie przedstawienie — anonimowego dla niektórych badaczy — rycerstwa opolskiego: jego rozsiedlenia, genealogii, a także działalności politycznej w okresie od początku XIV do połowy XV wieku. Za opolskich uznaję tych rycerzy, którzy posiadali majątki bądź urzędy w księstwie opolskim. Włączam także świadków dokumentów książąt opolskich z wyłączeniem osób piszących się z miejscowości leżących poza badanym terenem, a pojawiających się tylko jeden raz. Uznaję, że znaleźli się na liście świadków jako rycerze związani z osobą, dla której książę wystawił dokument, a nie jako przedstawiciele lokalnej społeczności".

Dr Maciej Woźny, pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prowadzi badania nad rycerstwem na Górnym Śląsku oraz nad dziejami księstwa opolskiego w okresie średniowiecza. Autor artykułów Działalność polityczna Bolka V opolskiego w okresie wojen husyckich w „Wieki Stare i Nowe” 2011, nr 3 (8) oraz Problem chronologii w nowszych pracach dotyczących Bolka V. Przebieg wypraw wojennych z początku lat 30. XV w. wraz z uzupełnieniami do itinerarium księcia opolskiego w „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018. R. 73, nr 2.