Pingwiny cesarskie. Tajemnice najniezwyklejszych ptaków Antarktyki
Jak głęboko mogą nurkować pingwiny cesarskie? Jak długo wstrzymują oddech? W jakich porach dnia nurkują za pożywieniem? W jaki sposób rosnące temperatury mogą wpływać na te ptaki?
To tylko kilka pytań, na które odpowiada Gerald L. Kooyman w książce „Pingwiny cesarskie. Tajemnice najniezwyklejszych ptaków Antarktyki”, napisanej wspólnie z Jimem Mastro – redaktorem technicznym wspierającym Amerykański Program Antarktyczny. Publikacja poświęcona jest badaniom fizjologii i zachowania pingwinów cesarskich, prowadzonych bezpośrednio w kolonii na Morzu Rossa.
Gerald L. Kooyman jest emerytowanym profesorem i fizjologiem Centrum Biotechnologii Morskiej i Biomedycyny w Scripps Institute of Oceanography na Uniwersytecie Kalifornijskim. Przez ostatnie trzydzieści lat badał pingwiny cesarskie, łącznie odbył około pięćdziesiąt wypraw na Antarktydę. Początkowo zajmował się badaniem weddelek antarktycznych (gatunek foki). W pracy wykorzystywał rejestrator czasu/głębokości, który samodzielnie stworzył. Dzięki niemu można było uzyskać pierwsze zapisy zachowania weddelek pod wodą. Rejestrator był jednak zbyt duży, aby można go było zastosować w przypadku pingwinów cesarskich. Dopiero rozwój technologii w latach 80. XX wieku umożliwił opracowanie mniejszych urządzeń. Pozwoliły one zarejestrować nurkowania pingwinów cesarskich podczas wypraw prowadzononych pomiędzy latami 1989 a 2011. Okazało się, że większość ptaków w czasie polowań zanurzało się na głębokość większą niż 400 metrów, a niektóre przekroczyły nawet barierę 500 metrów. Najgłębsze zanotowane nurkowanie wyniosło 522 metrów.
Pingwiny cesarskie różnią się od innych pingwinów, co czyni je pod pewnymi względami wyjątkowymi. Mają złote upierzenie na piersi, są bardzo duże – mierzą do 130 cm i ważą do 45 kg, całe życie spędzają w morzu albo na lodzie morskim, wysiadują jaja w środku zimy, a inkubacją jaj zajmują się samce. Samica przekazuje partnerowi jajo, by na dwa miesiące opuścić kolonię w poszukiwaniu jedzenia. Samiec wysiaduje jajo przez całą zimę, a gdy partnerka wraca, sam wyrusza do morza na polowanie. Po powrocie rodzice wspólnie zajmują się pisklęciem.
Pingwiny cesarskie są bardzo dobrze przystosowane do życia w wymagających i nieprzyjaznych warunkach panujących w Antarktyce. Jak możemy przeczytać w książce: „Izolowane przez stopy od zagrażającego życiu intensywnego zimna lodu i chronione przed żywiołami przez pióra worka lęgowego rodzica, jajo lub pisklę utrzymywane jest w temperaturze około 30 stopni Celsjusza, podczas gdy temperatura powietrza i lodu w odległości zaledwie jednego do trzech centymetrów od niego może wynosić -50 stopni Celsjusza i mniej”.
W publikacji można znaleźć wiele ciekawostek o tych niezwykłych ptakach. Czy wiedzieliście, że pingwiny cesarskie są nie tylko świetnymi nurkami, lecz również akrobatami uprawiającymi skoki do wody, a podczas pierzenia ich waga spada o około 600 gramów dziennie?
Kooyman zwraca również uwagę na kwestie związane ze zmianami klimatycznymi i ich wpływem na kolonie pingwinów cesarskich na Morzu Rossa. Ptaki te są zależe od istnienia morskiego lodu – rozmnażają się na stałym lodzie, składają na nim jaja, wysiadują je, a następnie się pierzą. „Większość z około 300 tysięcy osobników obecnie żyjących w populacji nigdy nie postawi stopy na lądzie. W związku z tym jakakolwiek utrata lodu morskiego spowodowana wzrostem temperatury bezpośrednio wpływa na szanse przetrwania tego gatunku” – możemy przeczytać w książce. Oprócz wzrostu temperatury, problemem jest także nadmierna eksploatacja łowisk i oceanicznych populacji zwierzęcych, m.in. kryla, który dla wielu pingwinów jest głównym składnikiem diety. Aby chronić m.in. pingwiny cesarskie, utworzono Morski Obszar Chroniony regionu Morza Rossa, który obejmuje wszystkie kolonie ptaków oraz ich obszary żerowania i pierzenia.
Książka zawiera liczne czarno-białe oraz kolorowe fotografie, wyodrębnione dopowiedzenia i wyjaśnienia trudniejszych pojęć (np. czym są wiatry katabatyczne), mapy, a także informacje o materiałach wideo przedstawiających zachowania pingwinów, dostępnych na stronie Uniwersytetu w Chicago. To bardzo ciekawa publikacja opowiadająca m.in. o wyprawach na Antarktykę i współpracy naukowców, niebezpieczeństwach czyhających na pingwiny cesarskie, adaptacjach fizjologicznych, dzięki którym ptaki te mogą przetrwać i rozwijać się w niesprzyjających warunkach, interakcjach między ptakami a drapieżnikami oraz stanie ich ochrony w obliczu zmian klimatycznych. Gerald L. Kooyman jest zafascynowany pingwinami cesarskimi i z ekscytacją o nich opowiada. Tą fascynacją próbuje zarazić również czytelników. Warto przeczytać!