Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Większość opublikowanych artykułów, zamieszczonych w monografii, została wygłoszona podczas konferencji naukowej Kuchnia w języku i kulturze dawniej i dziś (Katowice, 9 maja 2017 r.), niektóre powstały natomiast w wyniku ożywionych dyskusji nad zaprezentowanymi wystąpieniami i zainteresowaniem tematyką kuchenną. Inicjatywa wydarzenia została podjęta przez Instytut Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej we współpracy z Katedrą Międzynarodowych Studiów Polskich oraz Szkołą Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Autorzy artykułów podjęli różnorodną problematykę związaną z tym zagadnieniem w ujęciu historycznym i współczesnym. Ważnym aspektem badań była także kuchnia narodowa i regionalna. Wymienione kręgi tematyczne stały się podstawą do wydzielenia trzech części niniejszej pracy.

W pierwszej z nich – Kulinaria przeszłości - dawna kuchnia w języku i tekście – znalazły się prace poświęcone analizom dawnej leksyki i tekstów (najstarsza polska książka kulinarna Compendium ferculorum autorstwa Stanisława Czernieckiego, zestawiona ze współczesnymi publikacjami o tematyce kulinarnej; leksyka związana z nazwami dawnych naczyń i narzędzi kuchennych; analiza dzieła De herba vetonica Antoniusza Muzy, łączącego w sobie wątki z kilku dziedzin: kuchni, religii i medycyny). W drugiej części – Nowoczesność i tradycja – współczesne odsłony kulinarne – znajdują się cztery teksty podejmujące różnorodne funkcjonowania sfery kulinarnej w różnych przestrzeniach (recepcja kuchni włoskiej w najnowszej literaturze polskiej; przestrzeń telewizyjna i ewoluujący w jej obrębie gatunek poradnika kulinarnego; przekształcenia gatunku przepisu na podstawie dwóch przykładowych tekstów, oddzielonych ponad stuletnim czasem powstania: przepisu pochodzącego z Uniwersalnej książki kucharskiej Marii Ochorowicz-Monatowej tekstu zawartego w książce autorstwa Kingi Paruzel Nie…zwykła kuchnia, bo każdy jest inny; porównanie zróżnicowanych czasowo wydań znanej książki kucharskiej Kuchnia polska (z roku 1959 oraz wersji późniejszych – z roku 1985 i 1993).

Z kolei artykuły zebrane w części trzeciej – Smaki świata i bliskiej okolicy – kuchnie narodowe i regionalne – łączy tematyka sygnalizowana tytułem działu, powstała z chęci charakterystyki sfery kulinarnej łączącej ludność zamieszkującą dane państwo lub region (kuchnia gruzińska, kirgiska oraz śląska).

Artykuły zgromadzone w tej książce, pomimo iż wykorzystują często odmienne założenia metodologiczne, potwierdzają, że tematyka kulinarna stanowi impuls inspiracji badawczych. Poczynione analizy i obserwacje prezentują bogaty materiał źródłowy, świadcząc tym samym o niezmiennie istotnej roli sztuki przyrządzania potraw w życiu człowieka. Złożoność i różnorodność podjętej problematyki przekonuje o możliwości dalszych, wieloaspektowych badań nad kuchnią w języku, literaturze czy kulturze.

Publikacja skierowana jest do badaczy, zajmującymi się zagadnieniami kulinarnymi z różnych perspektyw, a także do studentów kulturoznawstwa, filologii, antropologii, zainteresowanych tematyką kuchni. Książka stanowi również ciekawy przewodnik po świecie kuchni – od czasów najdawniejszych do tych współczesnych.

Autorzy

Tomasz Gęsina, magister filologii polskiej, doktorant w Katedrze Literatury Porównawczej, wykładowca w Szkole Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego. Ukończył Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego. Interesuje się polską prozą XX i XXI wieku, teorią literatury (zwłaszcza badaniami nad kategorią przestrzeni) oraz glottodydaktyką polonistyczną. Autor artykułów publikowanych w czasopismach i monografiach zbiorowych. Współredaktor (wraz ze Zbigniewem Kadłubkiem) książki Przestrzeń – literatura – doświadczenie. Z inspiracji geopoetyki (Katowice 2016).

Wioletta Wilczek, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Historii Języka Polskiego, w Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego. Autorka pracy Język hobbystycznych portali internetowych w perspektywie lingwistyki płci i socjolingwistyki (na przykładzie portali motoryzacyjnych). Opiekun Sekcji Historycznojęzykowej Studenckiego Naukowego Koła Językoznawców UŚ. Członkini Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Języka Polskiego UŚ „Via Linguae”. Zainteresowania badawcze: lingwistyka płci, socjolingwistyka, polszczyzna śląska, lingwistyka kulturowa i język internetu.