Klucz do nieśmiertelności. Natura i jej sposoby na długowieczność
Już w najstarszych dziełach literackich, jak w „Eposie o Gilgameszu” sprzed 4 tys. lat, mowa jest o poszukiwaniu nieśmiertelności. Dzisiejsza nauka sprawia, że to odwieczne marzenie wreszcie ma szansę stać się rzeczywistością.
Zanim jednak ziszczą się scenariusze science fiction o cudownej pigułce czy zastrzyku regenerującym ciało, chroniącym przed nowotworami czy chorobami autoimmunologicznymi i zapewniającym wieczne życie, z pewnością upłynie jeszcze wiele lat. Wiemy już jednak, gdzie szukać rozwiązania, a inspiracją są znane ze świata przyrody zaskakujące strategie przetrwania niektórych organizmów. To właśnie o tych możliwych ścieżkach ku wiecznemu życiu pisze w swej książce Klucz do nieśmiertelności. Natura i jej sposoby na długowieczności Nicklas Brendborg.
Ten młody duński naukowiec prowadzi badania na Uniwersytecie w Kopenhadze i – jak widnieje na jego własnej stronie internetowej – jest jednym z najbardziej obiecujących talentów w dziedzinie biotechnologii i biologii molekularnej (trzeba znać swoją wartość!). Jego publikacja, która w Polsce ukazała się nakładem wydawnictwa Copernicuss Center Press, powstała, gdy autor był jeszcze studentem i szybko została bestsellerem, przetłumaczonym na kilkanaście języków.
Tu od razu ważne zastrzeżenie. Jeśli interesujesz się medycyną oraz biologią i na niejednej książce lub artykule zjadłeś albo zjadłaś zęby, to możesz się nieco rozczarować. Klucz do nieśmiertelności nie przekazuje w zasadzie niczego, czego nie wiedzielibyśmy od wielu lat, a raczej gromadzi wiedzę z różnych dziedzin i badań poświęconych poszukiwaniu sposobów wydłużania ludzkiego życia. Jeśli jednak od niedawna zajmuje cię to zagadnienie, to znajdziesz tu całkiem sporo dobrze usystematyzowanej wiedzy z licznymi ciekawostkami, często umieszczonymi obok głównej treści w ramkach.
Autor podzielił swoją pracę na trzy główne części. Pierwsza, czyli Cuda natury jest wprowadzeniem do głównej materii i wskazuje na pewne tropy w nauce, związane z długowiecznością jaka cechuje różne zwierzęta i rośliny. Wspomniane są też badania, w których przyglądano się kilku ludzkim społecznościom o ponadprzeciętnej długości życia.
W obszerniejszej części Odkrycia naukowe Duńczyk przechodzi już do omówienia konkretnych prac naukowych mających na celu rozpoznanie w przyrodzie mechanizmów, które mogą stać się tytułowym kluczem do nieśmiertelności. Znajdziemy tutaj masę fascynujących przypadków takich jak eksperyment w Biosferze 2 z 1991 roku, gdzie przez dwa lata próbowano symulować warunki pozaziemskie i sprawdzano ich wpływ na rozwój roślin. Okazało się, że choć organizmom nie brakowało tlenu, składników odżywczych i wody, obumierały. Winowajcom okazał się… wiatr, a konkretniej jego brak. To właśnie napór powietrza ma bowiem wzmacniać rośliny. Wniosek? Pewien rodzaj stresu jest potrzebny, by wzmacniać żywe istoty. Problemem będzie dopiero jego nadmiar lub – jak udowodniono w eksperymencie – brak.
Książkę zamyka część Dobre rady, podsumowująca wnioski płynące z przedstawionych wcześniej badań, które mogą służyć czytelnikom jako porady możliwe do zastosowania w codziennym życiu. Choć wciąż nie doprowadzą one do osiągnięcia nieśmiertelności, to mogą wymiernie wpłynąć na poprawę jakości życia, a więc też jego wydłużenie. Autor wspomina o tym, co usłyszymy od każdego nauczyciela wychowania fizycznego i lekarza, czyli m.in. o znaczeniu zbilansowanej diety oraz prowadzeniu aktywnego trybu życia.
Przyznam, że miałam duży problem ze stylem narracji Brendborga, który w wielu miejscach bywa dość dziecinny, a wiedzę, którą każdy powinien już wynieść ze szkoły, przedstawia w sposób zanadto uproszczony. Przy omawianiu zaburzeń receptora hormonu wzrostu pozwala sobie na metaforę w postaci zamku i paranoicznego władcy, który nie chce nikogo wpuszczać do środka, więc wstrzymuje swoich żołnierzy przed otwarciem bram. Gdyby taka forma przekazu pojawiła się w książeczce dla maluchów byłoby to jak najbardziej uzasadnione. Tymczasem w publikacji, która jednak wymaga od czytelnika pewnych podstaw, bo porusza nieraz dość zawiłe zagadnienia z ludzkiej anatomii i fizjologii, zabieg ten wydaje się co najmniej wątpliwy.
Klucz do nieśmiertelności jest pozycją lekką i przystępną, a do tego niedługą. Autor upakował najważniejsze informacje w niecałych 240 stronach, więc książka idealnie sprawdzi się jako zwięzłe wprowadzenie do medycznych i biologicznych aspektów związanych z poszukiwaniem skutecznych metod na wydłużenie ludzkiego życia. Zainteresowani czytelnicy mogą też sięgnąć po dodatkową literaturę, poleconą na końcu przez samego autora.
Weronika Cygan-Adamczyk