Kobiety były myśliwymi
Wbrew tradycyjnym opiniom, we wielu społecznościach zbieracko-łowieckich – dawnych i współczesnych – kobiety były nie mniej zaangażowane w myślistwo jak mężczyźni. Dowody na to, archeologiczne i etnograficzne, opublikowano w czasopiśmie PLoS One.
Na podstawie przekonań wyniesionych z naszej własnej tradycji, zakładamy zwykle, że w społeczeństwach mniej złożonych niż nasze, żyjących bardziej tradycyjnie, zadania przydzielone poszczególnym płciom układają się według podobnego, powtarzającego się schematu. W przypadku społeczeństw koczowniczych, zwanych też zbieracko-łowieckimi, obowiązki związane z łowiectwem, czyli po prostu polowaniem, przypadają mężczyznom. Natomiast działania zbierackie – gromadzenie żywności wolno rosnącej i dobra związane z hodowlą zwierząt – należą do kobiet.
Analizy dostępnych danych na temat takich społeczeństwo funkcjonujących współcześnie i tych historycznych pokazują jednak, że rzeczywistość jest bardziej złożona. Role płci w danej kulturze wcale nie są tak prosto i jednoznacznie przypisane. Kobiety uczestniczą w polowaniach w co najmniej 79 procentach tego typu społeczności. Tę inne ciekawe informacje na ten temat przynoszą badacze z amerykańskiego Seattle Pacific University w publikacji w czasopiśmie PLoS ONE, opublikowanej 28 czerwca 2023 roku. Pierwszą autorką publikacji jest Abigail Anderson.
Pierwszym sygnałem przeczenia powszechnemu przekonaniu, że w społeczeństwach zbieracko-łowieckich mężczyźni zajmują się polowaniem, a kobiety gromadzeniem żywności pochodzenia roślinnego, są znaleziska archeologiczne. Dla przykładu, w grobach wielu kobiet pochodzących z tego typu społeczności, znajdowano typowe narzędzia łowieckie. Przekazywanie czegoś zmarłemu podczas pochówku oznaczać może albo, że był to przedmiot, z którym ta osoba była mocno związana za życia, albo że będzie jej potrzebny w życiu po śmierci.
Niektórzy naukowcy sugerowali jednak, że takie sytuacje, choć obecne w przeszłości, nie są już częste we współczesnych społecznościach. Nowsze społeczeństwa „żerujące” podążyły ich zdaniem za paradygmatem mężczyzn jak myśliwych i kobiet jako zbieraczy. Aby potwierdzić lub zaprzeczyć tej tezie, Anderson i jej współpracownicy przeanalizowali dane zebrane przez etnologów w ciągu ostatnich 100 lat od 63 zbieracko-łowieckich społeczności z całego świata, w tym z Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Afryki, Azji, Australii i Oceanii.
Dane zdecydowanie przeczą tradycjonalistyczym przekonaniom. Według badan w 79 procent z będących przedmiotem analizy społeczeństw kobiety polują (lub polowały). Co najmniej 70 procent z tego stanowią intencjonalne przypadki zbierania żywności – pozostałe to sytuacje, w których do zabicia zwierząt przychodziło przy okazji innego działania. Kobiety, nie inaczej niż mężczyźni, polowały na zwierzynę różnych rozmiarów, najczęściej na dużą zwierzynę.
Te same badania przyniosły też inne interesujące wnioski. Polujące kobiety znacznie częściej niż mężczyźni stawały się nauczycielkami dla przyszłych myśliwych. Być może było tak dlatego, że posiadały zwykle kompetencje do pracy z wieloma różnymi rodzajami broni i narzędzi do polowania – większą liczbą niż mężczyźni z tej samej grupy.
Autorzy podkreślają, że zmiana przekonań co do ról społecznych w badaniach może być nowym otwarciem dla badań archeologicznych i antropologicznych, także tych raz już przeprowadzonych. Dominujące wcześniej przekonania mogły zakłócić wynik badań. Mogło być na przykład tak, że badacze przekonani o tradycyjnych rolach społecznych niechętnie interpretowali wyposażenie nagrobków kobiecych i wymyślali inne przeznaczenie dla narzędzi łowieckich. Autorzy wzywają do rewizji tego typu badań.
– Dowody z całego świata pokazują, że kobiety uczestniczył w polowaniach we większości kultur zbieracko-łowieckich – podkreśla Abigail Anderson.
Źródło badań: Anderson A, Chilczuk S, Nelson K, Ruther R, Wall-Scheffler C (2023) The Myth of Man the Hunter: Women’s contribution to the hunt across ethnographic contexts. PLoS ONE 18(6): e0287101. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0287101
Opracowano na podstawie artykułu Shattering the myth of men as hunters and women as gatherers opublikowanego na portalu EurekAlert.org
