Przystanek nauka - portal Uniwesytetu Śląskiego w Katowicach

Misja sondy Juno rozpoczęła się 5 sierpnia 2011 roku. Sonda weszła w orbitę Jowisza 4 lipca 2016 roku. Od tego czasu wykonała już cztery pełne okrążenia. Do końca misji w 2018 roku sonda wykona jeszcze 33 okrążenia, orbitując wokół całej planety od bieguna do bieguna, za każdym razem na kilka godzin zbliżając się do innego miejsca na planecie i szybko uciekając na orbitę przed bardzo niebezpieczną atmosferą Jowisza. Już pierwsze obserwacje dostarczyły wielu interesujących danych, którymi NASA podzieliła się na spotkaniu European Geosciences Union pod koniec kwietnia w Wiedniu.

– Całe wnętrze Jowisza funkcjonuje inaczej, niż zakładaliśmy w naszych modelach – mówi Scott Bolton z Southwest Reasearch Institute w Teksasie, kierownik badań misji Juno.

Duże wrażenie na badaczach zrobiło odkrycie gęstej strefy amoniaku w stanie gazowym wokół równika Jowisza i w innym miejscach, gdzie ilość amoniaku jest mniejsza, co razem może oznaczać system pogodowy oparty na amoniaku. Od dawna było wiadomo, że planeta jest owita gęstymi amoniakowymi chmurami, ale obecność tak głębokiego „pasa” jest zaskoczeniem.

Ustalenia sondy podważają również teoretyczne modele tego, co znajduje się we wnętrzu planety. Zakładaliśmy, że Jowisz ma jednolite wnętrze, z płytką skorupą płynnego wodoru, pokrywającą cienką warstwę helu występującego w postaci opadów. Poniżej tego znajdować by się miała znacznie grubsza warstwa metalicznego wodoru z mniejszym jądrem w stanie stałym około 70 000 km w głąb planet. Te wszystkie założenia miały swoje oparcie w badaniach grawitacji Jowisza.

Tymczasem już wstępne pomiary grawitacji wykonane przez sondę Juno podważyły koncepcję, wedle której wewnętrzne warstwy są całkiem regularne w swoim składzie.

– Powłoka molekularna Jowisza nie jest jednolita – mówi Tristan Guillot z Uniwersytetu w Cote d'Azur we Francji. – Zakładaliśmy, że możemy ujmować tę powłokę globalnie, ale teraz, dzięki ściślejszym danym, widzimy że nie jest ona regularna.

To oznacza, że jądro planety wcale nie musi być stałe, tak jak w przypadku Ziemi, ale jakby „puchate” i stopniowo się rozcieńczając, wnika i miesza się z warstwą metalicznego wodoru.

Duże wrażenie na naukowcach zrobiła też informacja, że pole magnetyczne Jowisza jest nawet potężniejsze niż przypuszczano, a ponadto jest bardzo nieregularne. Jego nieregularność jest znakiem tego, że dynamo magnetohydrodynamiczne, które je zasila może zaczynać się głębiej we wnętrzu planety, niż zakładano, prawdopodobniej w warstwie metalicznego wodoru.

– Nie przypuszczałem, że wszystkie nasze teorie mogą być błędne, ale wewnątrz tej planety jest jakiś ruch, którego w ogólne nie podejrzewaliśmy – mówi Scott Bolton.

Pole magnetyczne Jowisza osłabia indukcję magnetyczną na powierzchni Ziemi o od 0,25 do 0.65 gausa (Gs), odmieniając je bardziej, niż przypuszczaliśmy. Odczyty dokonane przez sondę, które przedstawił Jack Connerney z Centrum Lotów Kosmicznych Goddarda NASA w Maryland, sugerują, że może to być raczej 8 do 9 Gs mniej, a nie, jak zakładano 5 Gs.

Niezwykle kuszące do stawiania kolejnych tez jest to, że magnetometr Jono odkrył, że pole magnetyczne w niektórych regionach się pogłębia. To widomy znak tego, że dynamo zasilające pole jest bliższe powierzchni na całej planecie, a nie głęboko ukryte, jak ma to miejsce na Ziemi.

Obserwacje i badania sondy Juno dopiero się rozpoczęły. Mamy za sobą zaledwie cztery okrążenia. Do końca misji z pewnością dowiemy się jeszcze wielu interesujących spraw na temat Jowisza. A za tym być może rozszerzy się nasza wiedza o Ziemi i całym Układzie Słonecznym.

Źródła:

Artykuł – Andy Coghlan: First results from Jupiter probe show huge magnetism and storms. Na stronie https://www.newscientist.com/

Strona Misji Juno: https://www.missionjuno.swri.edu/